USG - lepsze niż myślisz
Ultrasonografia to nieinwazyjna metoda diagnostyki obrazowej, wykorzystują odbicie fal ultradźwiękowych, pozwalająca na uzyskanie obrazu badanego narządu.
Jest bardzo dokładna, pozwala wykryć zmiany już o wielkości 0,1 mm, bezpieczna i niekłopotliwa.
Nie ma żadnych dowodów, by stosowane w celach diagnostycznych ultradźwięki szkodziły zdrowiu. Z pomocą USG można zbadać de facto wszystkie narządy poza układem nerwowym. Wyjątek stanowią małe dzieci, którym jeszcze nie zarosło ciemiączko. U nich można używać ultrasonografu także do zobrazowania mózgu.
USG ma tę wadę, że fale ulegają całkowitemu odbiciu od kości i narządów wypełnionych gazami, jak płuca czy jelita. Dlatego przed badaniem USG jamy brzusznej należy przyjmować środki redukujące ilość gazów.
W przeciwieństwie do tomografii i rezonansu dzięki USG można obserwować prace narządu - najpopularniejszym badaniem tego typu jest echo serca. Tzw. efekt dopplera wykorzystuje się także badając USG przepływy w naczyniach żylnych. Można też przeprowadzać badanie stawów w ruchu, co pozwala na wykrycie różnych dysfunkcji niewidocznych w innych badaniach. Dodatkowo, można też wykonywać USG z użyciem środków kontrastujących - stosuje się je np. w przezczaszkowym badaniu naczyń mózgowych, w dokładniejszym diagnozowaniu urazów nerek lub śledziony, w przypadku zmian w wątrobie - dzięki kontrastowi można stwierdzić czy są one łagodne, czy złośliwe.
Ultrasonografia jest absolutnie wystarczająca, by zdiagnozować kamienie w woreczku żółciowym lub w drogach moczowych. USG uznaje się za najlepsze badanie w diagnostyce płodu - choć w najbardziej skomplikowanych przypadkach można też wykonać rezonans magnetyczny. Duże znaczenie ma również użycie odpowiednich głowic: w przypadku USG narządów rodnych kobiet i prostaty u mężczyzn zalecane są badania , odpowiednio, przezpochwowe i przezodbytnicze. Także USG piersi wcale nie jest metodą gorszą od mammografii, zwłaszcza u kobiet do 40 roku życia. Z jego pomocą, dzięki tzw. elastografii czyli badaniu utkania tkanek, można z dużym prawdopodobieństwem odróżnić zmianę łagodną od złośliwej. Ale o tym czy wykonać mammografię, czy USG powinien ostatecznie zdecydować lekarz.
Tomografia komputerowa - uwaga, promieniowanie
Jest to jedna z metod, obok klasycznego prześwietlenia, która wykorzystuje do obrazowania promienie rentgenowskie. Dlatego nie jest obojętna dla organizmu i nawet w prywatnych lecznicach powinniśmy mieć skierowanie od lekarza, aby ją wykonać.
Lampa rentgenowska, poruszająca się dookoła ciała człowieka, powoduje naświetlenie pacjenta dokładnie z każdego punktu wokół jego osi. Dzięki temu uzyskuje się na monitorze komputera obraz wybranej warstwy ciała.
Tomografia komputerowa jest niezastąpiona w przypadku obrażeń wielonarządowych - dlatego jest to podstawowe badanie, któremu poddawane są ofiary wypadków. Wskazaniem do natychmiastowej tomografii jest podejrzenia urazu głowy i kanału kręgowego, krwawienia doczaszkowego czy ropnia mózgu.
Badanie tomografii komputerowej doskonale pokazuje wszelkie urazy kostne, urazy związane z krwotokami w obrębie różnych narządów. Dobrze obrazuje zmiany w obrębie klatki piersiowej, zwłaszcza płuc, a także jamy brzusznej. Jest niezwykle cenna metodą w onkologii - wykonuje ją się m.in. przy podejrzeniu guzów - oraz chirurgii, gdzie potwierdza wskazanie do leczenia operacyjnego.
Z pomocą tomografii często diagnozuje się niewyjaśnione zaburzenia neurologiczne, a także zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Badanie to jednak nie pokaże zmian w szpiku kostnym, rdzeniu kręgowym. Nie zdiagnozuje ogniska padaczki czy stwardnienia rozsianego, nie pokaże także wyraźnie procesów chorobowych zachodzących w tkankach miękkich, stawach, ścięgnach, mięśniach.
Badanie tomograficzne można wykonać zarówno z, jak i bez kontrastu (najczęściej są to związki jodu). Badanie z kontrastem jest dokładniejsze, jednak unika się go w przypadku np. alergii na środek kontrastowy w przeszłości czy niewydolności nerek. Nie podaje się kontrastu również, gdy istnieje podejrzenie krwawienia wewnątrzczaszkowego. Środek cieniujący można podawać dożylnie, doustnie i doodbytniczo, zależnie od tego jaka część ciała poddawana jest badaniu.
Rezonans magnetyczny - trzeba wiedzieć, czego szukać
Rezonans magnetyczny (inaczej MRI - z ang. magnetic resonance imaging) wykorzystuje magnetyczne właściwości atomów, z których składa się wszystko, także ludzkie ciało.
Do wykonania badania potrzebne jest silne pole magnetyczne, fale radiowe oraz komputer zamieniający dane na obrazy.
Rezonans magnetyczny jest badaniem bezpiecznym choć uciążliwym dla pacjenta. Może trwać nawet dwie godziny, a pacjent musi w tym czasie leżeć absolutnie nieruchomo, w zamkniętej, małej przestrzeni, w hałasie i dość wysokiej temperaturze.
Rezonans stosujemy przede wszystkim w diagnozowaniu schorzeń układu nerwowego: rdzenia kręgowego i mózgu. Można nim badać także tkanki miękkie, mięśnie i stawy, ale w większości przypadków ortopedycznych wystarcza USG.
Rezonansem badamy miejsca, gdzie głowica ultrasonograficzna nie może swobodnie dotrzeć, np. staw kolanowy. Rezonans jamy brzusznej wykonujemy wtedy, gdy zostaną w jej obrębie stwierdzone konkretne zmiany, które trzeba dokładnie obejrzeć. Lekarze podkreślają, że stosowanie tomografu jako badania przeglądowego nie ma w tym przypadku sensu, gdyż musiałoby ono trwać nawet kilkanaście godzin, by było dość dokładne. Żeby znaleźć, lekarze radiolodzy muszą wiedzieć czego szukać.
Inaczej jest w przypadku rezonansu głowy - jest to podstawowe badanie diagnostyczne, gdy pacjent cierpi na uporczywe bóle. Bezpieczne, szybkie i wiarygodne. Rezonans magnetyczny jest niezastąpiony także w diagnostyce dyskopatii. Badanie kręgosłupa ta metodą pokazuje ewentualne przepukliny krążków międzykręgowych. Rezonans nie zastąpi jednak klasycznego prześwietlenia, koniecznego w tym wypadku, gdyż nie pokazuje zmian kostnych towarzyszących dyskopatii.
Badania nie można wykonać u osób z rozrusznikiem serca, implantem ślimakowym, z klipsami naczyniowymi po operacjach tętniaków mózgu oraz posiadającymi niektóre typy sztucznych zastawek serca. Przeciwwskazaniem są wszelkie metaliczne ciała obce w organizmie (nawet plomby), które mogą zareagować na pole magnetyczne.
