شدیدترین دندان‌دردها را وقتی تجربه می‌کنید که عفونت و پوسیدگی به بخش رگ‌های خونی و اعصاب داخلی (پالپ دندان) رسیده باشد. در این مواقع دندانپزشک، عصب‌کِشی دندان یا همان درمان ریشه (روت کانال تراپی) را به‌عنوان بهترین راهکار به شما پیشنهاد می‌کند. درحقیقت این روش، تنها راهی است که جلوی کشیدن دندان شما را می‌گیرد؛ چون اگر عفونت تاحدی پیش‌روی کرده باشد که امکان ترمیم نباشد، فقط ۲ راه پیش‌رو دارید: یا دندان نازنین‌تان را بکشید و یا از روش کم‌ضررتری به‌نام عصب کشی دندان یا درمان کانال ریشه استفاده کنید. ما در این مقاله شما را با روش‌ها و مراحل درمان عصب دندان، هزینه عصب کشی دندان و تمامی نکات پیرامون آن آشنا خواهیم کرد.
فهرست مطالب
- درمان ریشه و یا عصب کشی دندان چیست؟
- علت نیاز به تخلیه‌ی پالپ دندان چیست؟
- پالپ چیست؟
- چه عواملی باعث آسیب زدن به پالپ دندان می شوند؟
- نحوه‌ی انجام عصب کشی دندان چگونه است؟
- عوارض عصب کشی دندان چیست؟
- میزان موفقیت عصب کشی چقدر است؟
- چرا گاهی اوقات دندان عصب کشی شده دوباره باید درمان شود؟
- آیا درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان درد دارد؟
- بررسی مراقبت های پس از عصب کشی
- طول عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
درمان ریشه و یا عصب کشی دندان چیست؟
درمان ریشه دندان که اشتباها عصب کشی دندان هم از آن یاد می شود، عبارت است از خارج کردن ریشه یک دندان، تمیز نمودن و شکل دادن به فضای کانال تراپی (RCT) و در انتها پر نمودن آن برای جلوگیری از نفوذ باکتری ها به این ناحیه و بازگشت باکتری ها به سیستم اعصاب دندان می باشد.
هدف از انجام درمان ریشه دندان اجازه به باقی ماندن دندان در دهان بدون وجود اعصاب زنده در آن می باشد و با انجام این کار می توان از دندان درد احتمالی در هنگام جویدن غذا و در بحث زیبایی باقی ماندن دندان در دهان و داشتن لبخند زیبا استفاده کرد.
علت نیاز به تخلیه‌ی پالپ دندان چیست؟
زمانی که پالپ یا بافت عصب دندان صدمه می‌بیند باکتریها با حمله به اتاقک پالپ در آنجا شروع به رشد و تکثیر می‌کنند. باکتریها و مواد ناشی از پوسیدگی باعث ایجاد عفونت یا آبسه دندان می‌شوند.
آبسه یک کیسه پر از چرک و عفونت است که در انتهای ریشه‌های دندان تشکیل می‌شود.
پالپ چیست؟
مغز دندان یا پالپ دندان (به زبان انگلیسی: Pulp) به رگها و اعصاب دندان می گویند. حفره مرکزی در تاج دندان، اتاق پالپ نامیده می شود. مجرای ریشه دندان را نیز کانال دندان نامیده می شود. در حالت عادی مغز دندان زنده و فعال است ولی پوسیدگی‌ها و آزردگی‌های رگها و عصبها باعث درد و سرانجام مرگ مغز دندان، و از بین رفتن مغز دندان می شود.
چه عواملی باعث آسیب زدن به پالپ دندان می شوند؟
عوامل زیادی وجود دارد که باعث آسیب زدن به پالپ میگردند که مهم ترین عامل آسیب زدن به پالپ دندان تأخیر در ترمیم پوسیدگی ها است که باعث نفود میکروب ها به پالپ دندان می شوند. پوسیدگی های دندانی اگر در مراحل ابتدایی درمان نشوند، بعد از تخریب مینا و عاج به پالپ رسیده و سبب التهاب، آماس و بیماری پالپ می شوند. عوامل دیگری که در آسیب دیدن پالپ نقش دارند عبارت است از
- ضربه ناگهانی به دندان حتی ضربه قاشق و یا شکستن تخمه، پسته و بادام
- پرکردگی های عمیق
- شکستگی و ترک دندان
- تحلیل و سایش شدید دندانها و بیماریهای پیشرفته لثه
همه اینها عواملی هستند که در آسیب زدن به پالپ دندان نقش دارند. مشاهده شده است بعضی از مواد ترمیمی نیز باعث آسیب زدن به پالپ دندان شده اند. همچنین بیماری های شدید لثه میتوانند باعث صدمه به پالپ شوند که در چنین مواردی درمان ریشه همراه درمان لثه صورت می گیرد.
نشانه‌های آسیب به پالپ دندان
- احساس گرما و التهاب در لثه‌ها
- احساس درد شدید در دندان و یا فک
نحوه‌ی انجام عصب کشی دندان چگونه است؟
1- بی‌حسی (Anesthetic): این که بیماران نگران باشند که در زمان انجام عمل عصب کشی درد دارند یا خیر، کاملاً طبیعی است. تنها ممکن است بیماران در زمان ترزیق بی‌حسی کمی احساس سوزش و یا درد در لثه خود احساس کنند. آن هم پس از بی‌حسی کاملاً از بین خواهد رفت. بیمارانی که نیاز به عصب کشی دندان دارند، در طول عمل کاملاً بیدار و هوشیار هستند.
2- برداشتن پالپ دندان (Removing the pulp): پس از اینکه دندان بیمار کاملاً بی‌حس شد، دندانپزشک عمومی و یا اندودنتیست، با ایجاد یک شکاف کوچک بر روی دندان سعی می‌کند تا پالپ دندان را ببیند و پس از آن با کمک یک ابزار مخصوص که به آن فایل دندانپزشکی (files) می‌گویند، عصب دندان را قطع و آن را بیرون بکشد. نکته مهمی که اینجا وجود دارد این است که پاکسازی کانال عصب، نیاز به دقت بسیار زیادی دارد.
3- پر کردن موقتی (Temporary filling): معمولاً دندانپزشک در این مرحله سعی می‌کند تا شکافی را که بر روی دندان ایجاد کرده است را مسدود کند. در واقع با مسدود کردن شکاف دندان، از نفوذ میکروب و بزاق به درون کانال جلوگیری می‌شود.
اتفاقات احتمالی پس از عصب کشی دندان:
به طور کلی بیماران، پس از کاهش اثرات بی‌حسی در لثه و دندان خود احساس درد می‌کنند. این درد کاملاً طبیعی است و معمولاً دندانپزشک برای کاهش درد بیمار داروهای مسکن مانند استامینوفن تجویز می‌کنند. بیماران باید دقت داشته باشند که اگر درد آنها بسیار زیاد و بیش از چند روز طول کشید، نیاز است تا حتماً به دندانپزشک مراجعه کنند.
انجام عمل عصب کشی دندان، عمل دشواری نیست و بیماران میتوانند خیلی زود زندگی عادی خود را ادامه دهند. تنها کافی است تا چند روز از جویدن غذاهای سِفت با دندان ترمیم شده خودداری کنند. بیماران پس از گذشت چند روز، مجدد به دندانپزشک خود مراجعه می‌کنند. دندانپزشک پس از بررسی دقیق وضعیت دندان و عفونت آن، با کمک اشعه ایکس، اقدام به پُر کردن دائم دندان می‌کند.
عوارض عصب کشی دندان چیست؟
- گاهی ممکن است میزان آسیبی که به عصب دندان وارد شده است، به حدی باشد که دندان نتواند در برابر عصب کشی مقاومت کند. متاسفانه در چنین شرایطی دندان از بین خواهد رفت و دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان می‌شود.
- تعداد کانال‌های ریشه که وجود داشته بیش از حد طبیعی بوده است(یکی از آنها تمیز نشده باقی مانده است).
- ترکی در ریشه دندان ایجاد شده که دندانپزشک متوجه آن نشده است.
- ماده مهروموم کننده داخلی با گذشت زمان دچار آسیب گردد. برای باکتریها این فرصت فراهم شود تا فضاهای داخلی دندان را مجددا آلوده کنند.
- گاهی اوقات درمان مجدد می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد در سایر موارد باید برای نجات دندان جراحی ارتودنتیک انجام داد. رایج‌ترین روش‌های جراحی ارتودنتیک جراحی قطع ریشه دندان یا apicoectomy است. این جراحی باعث کاهش التهاب یا عفونت در ناحیه استخوانی اطراف دندان می‌شود که پس از درمان اندودنتیک نیز ادامه پیدا می‌کند. در این جراحی، بافت لثه باز شده، بافت عفونی برداشته می‌شود و گاهی اوقات قسمت انتهایی ریشه برداشته می‌شود. برای مهروموم کردن کانال ریشه ممکن است یک پرکردگی کوچک در محل قرار داده شود
- همچنین گاهی ممکن است پس از عصب کشی، دندان غفونت کند و باعث ایجاد آبسه دندان شود. در چنین شریطی بیمار باید از داروهای آنتی‌بیوتیک که توسط دندانپزشک تجویز می‌شود استفاده کند.
میزان موفقیت عصب کشی چقدر است؟
میزان موفقیت عصب کشی بسیار بالا و بیش از 95 درصد است. تعداد بسیاری از دندان‌هایی که تحت درمان با عصب کشی قرار گرفته‌اند دوامی مادام‌العمر دارند. از آنجا که قدم نهایی در عصب کشی استفاده از یک روش ترمیمی مانند قراردادن روکش یا پرکردن است اطرافیان متوجه نمی‌شوند که فرد عصب کشی انجام داده است.
چرا گاهی اوقات دندان عصب‌کشی شده دوباره باید درمان شود؟
این امکان وجود دارد که دندان طبق انتظار بهبود نیابد و علیرغم درمان اولیه، نیاز به درمان مجدد پیدا کند. دلایل موفق نبودن عصب کشی می تواند یکی از موارد زیر باشد:
- تنگی یا انحنای مجرای ریشه دندان باعث شده بخشی از آن در عصب کشی اولیه خوب تمیز و درمان نشود.
- پیچیدگی ساختار آناتومی مانند انشعابهای فرعی مجرای ریشه در درمان اولیه شناسایی نشده است .
- اتصال روکش یا ترمیم دیگر بر روی دندان، پس از عصب کشی به موقع انجام نشده و به تاخیر افتاده است.
- ترمیم دندان عصب کشی شده نتوانسته جلوی آلوده شدن داخل دندان به بزاق دهان را بگیرد در نتیجه عفونت مجدد شروع شده است.
همچنین به دلایل زیر دندانی که با موفقیت عصب‌کشی شده است، ممکن است دوباره دچار مشکل شود:
- ایجاد پوسیدگی جدید
- شکستن، ترک خوردن یا شل شدن روکش یا پرکردگی دندان (که قرار بوده جلوی نفوذ مواد خارجی را بگیرد اما دیگر نمیتواند)
- شکستن دندان
در این شکل مجرای ریشه دندان نشان داده شده است. در تصویر پایین میبینید که ریشه دندان مجرای فرعی دارد که ممکن است در هنگام عصب کشی دیده نشود و تحت درمان قرار نگیرد. در نتیجه درمان عصب کشی با شکست مواجه می شود.
آیا درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان درد دارد؟
شاید خیلی از افرادی که می خواهند دندان خود را عصب‌کشی کنند در ابتدا هراس این را دارند که عصب کشی درد بسیار زیادی دارد و اصلا قابل تحمل نیست! درد درمان ریشه دندان در بین مردم بسیار مشهور است. حقیقت ماجرا این است که از بسیاری از افرادی که دندان خود را عصب کشی کرده اند سوال شده است گفته اند که درد عصب کشی دندان همانند درد پر کردن دندان است و می توان گفت این روش تقریبا بدون درد است.
در زمان عصب کشی دندان، سعی کنید از جویدن یا گاز گرفتن غذاهای سفت تا زمان تکمیل درمان خودداری کنید. در برخی موارد، تکمیل درمان نیازمند چندین جلسه ملاقات با دندان پزشک است. پس از درمان نهایی، دندان ترمیم شده شما نباید دردناک باشد، هر چند ممکن است حساسیت آن برای چند روز افزایش پیدا کند. داروهای مسکن موجود در داروخانه ها همچون پاراستامول یا ایبوپروفن می تواند برای خلاص شدن از ناراحتی های احتمالی مشاهده شده در این رابطه مفید باشد.
بررسی مراقبت های پس از عصب کشی
بعد از تمام شدن مراحل عصب کشی دندان، ممکن است با از بین رفتن اثر داروی بی حسی، شما از ناحیه دندان و لثه احساس درد داشته باشید و حتی لثه های شما ممکن است متورم شود. بیشتر دندانپزشکان این علائم را با داروهای بدون نسخه ضد درد مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (Advil) درمان خواهند کرد.
به طور کلی بعد از تمام شدن عصب کشی دندان، لازم است که موارد زیر را رعایت کنید:
- اگر درد دندان و لثه شما شدید شد یا بیش از چند روز ادامه داشت، حتما با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
- از جویدن مواد غذایی و خوراکی ها با دندان آسیب دیده که به تازگی آن را عصب کشی کرده اید خودداری کنید.
- حتما دندان های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- از خمیر دندان حاوی فلوراید برای شستشوی دندان ها استفاده کنید.
پروسه عصب کشی چندان دشوار نیست و برایتان محدودیت ایجاد نمیکند. یک روز پس از عصب‌کشی شما میتوانید به زندگی و روال روزانه خود بازگردید.
طول عمر دندان عصب کشی شده چقدر است؟
اگر شما هم حتی برای یک مرتبه عصب کشی دندان را تجربه کرده باشید، حتما متوجه شده اید که این عمل، جزو یکی از عمل های سخت دندانپزشکی است و این سؤال برایتان پیش می آید که طول عمر دندان عصب کشی شده چقدر است و چگونه ماندگاری دندان عصب‌کشی شده را افزایش دهیم. این مقاله شما را در این باره و طول عمر سایر عمل های سخت دندانپزشکی راهنمایی می کند.
عصب کشی فرایندی است که در آن پالپ دندان ملتهب، عفونی یا پوسیده را درمان می کنند. پالپ ماده نرمی است در وسط دندان قرار دارد و از عصب، رگ‌های خونی و بافت همبند تشکیل شده‌است. حفره پالپ حفره‌ای توخالی در قسمت مرکزی تاج است که پالپ داخل آن قرار دارد. این حفره تا زیر کانال ها ادامه دارد و حتی به ریشه هم می رسد.
نکته : برخی ریشه‌ها بیشتر از یک کانال ریشه دارند اما همه آن ها حداقل دارای یک کانال هستند.
هرچند عمل هایی مانند پر کردن دندان یا عصب کشی دندان جلو و روکش دندان سخت است، اما گاهی عدم رعایت مراقبت های لازم یا عدم مهارت کافی دندانپزشک، شما را مجبور به تکرار این عمل ها می کند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با عصب کشی دندان آشنا شدید. همچنین از مراحل انجام عصب کشی و مراقبت های آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
عصب کشی معمولاً در یک جلسه درمانی انجام می‌شود و بیش از دو ساعت طول نمی‌کشد. اگر مشکل شما جدی است، ممکن است به بیش از دو جلسه جهت تکمیل درمان نیاز داشته باشید.
اگر دندان دچار پوسیدگی شده و آن را بدون درمان رها کنید، باعث تشدید مشکل می‌شوید، زیرا پوسیدگی به دیگر دندانها گسترش می‌یابد. اگر تا زمانی که درد شما بیش از حد شدید شود، منتظر بمانید، دندانپزشک باید برای بیش از یک دندان عصب‌کشی انجام دهد. اینکار هزینه بیشتری را نسبت به زمان شروع پوسیدگی، به شما تحمیل می‌کند.
