معرفی شایع ترین بیماری های مثانه + آشنایی با افتادگی مثانه (سیستوسل) در زنان

مثانه یکی از مهم ترین اعضای داخلی انسان است که وظیفه نگهداشتن و تخلیه کردن ادرار را از کلیه ها به عهده دارد. بیماری های مثانه می تواند در اثر عملکرد نامناسب و به موقع این عضو ایجاد شود. کلیه ها در بدن مسئول خارج کردن سموم بدن از طریق ادرار هستند که با کمک لوله هایی به نام حالب به مثانه و سپس به پیشابراه ختم می شوند. وجود هر گونه باکتری در هریک از این قسمت ها و نیز اختلال در عملکرد هر کدام از جمله مثانه منجر به بروز بیماری های بسیار دردناک می شود. اختلالاتی مانند نگهداشتن ادرار بیماری هایی همچون عفونت، بی اختیاری ادراری و … در پی دارد که باید سریعا درمان شوند تا از حاد شدن وضعیت جلوگیری شود. در این مقاله با ما همراه باشید تا با بیماری‌های مثانه و علت پایین افتادگی مثانه در زنان آشنا شویم.

---

فهرست مطالب

• معرفی انواع مشکلات مثانه
• معرفی انواع پایین افتادگی مثانه
• علائم افتادگی مثانه چیست؟
• علت پایین افتادگی مثانه چیست؟
• تشخیص افتادگی مثانه چگونه است؟
• درمان پایین افتادگی مثانه چگونه است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

معرفی انواع مشکلات مثانه

بیماری هایی که در رابطه با مختل شدن عملکرد مثانه ایجاد می شود عبارتند از:

1. مثانه عصبی

مثانه عصبی یکی از اختلالات عملکرد مثانه می‌باشد که بدنبال آسیب سیستم عصبی ایجاد می‌شود. براساس محل درگیری و نوع درگیری عصبی به دو نوع تقسیم می‌گردد:
– مثانه بیش فعال یا انقباضی
– مثانه شل
کسانی که مثانه بیش فعال مبتلا هستند، بسیار کم یا اصلاً کنترلی به عملکرد مثانه ندارند. مثانه بطور خودبه خود و مکرر تخلیه می‌گردد و تخلیه بطور کامل انجام نمی‌گیرد. به همین دلیل خطر ابتلا به عفونتهای ادراری در این افراد افزایش می‌یابد.
مثانه شل خصوصیات متفاوتی دارد. در این افراد قسمتی از سیستم عصبی که وظیفه خبررسانی به مغز هنگام پرشدن مثانه، را دارد، دچار اختلال شده‌است در نتیجه با افزایش اندازه و ظرفیت مثانه روبرو خواهیم شد. زمانی که فشار ادرار در مثانه به اندازه‌ای برسد که ماهیچه‌های دریچه خروجی ادرار توانایی غلبه بر آن را نداشته باشد، ادرار شروع به ریزش می‌کند. در این نوع اختلال مثانه نیز مانند مثانه انقباضی، مثانه بطور کامل تخلیه نمی‌گردد.

این مثانه ها از نظر عملکرد مختل هستند . یعنی اینکه یا مثانه دارد خوبخود منقبض میشود یا مثانه هایی که فشارشان بالا است یا مثانه هایی که خوب حجم نمی گیرند و باز نمیشوند.

2. سرطان مثانه

سرطان مثانه یکی از انواع سرطان‌های سلول‌های پوششی است. سرطان مثانه دومین سرطان شایع دستگاه ادراری-تناسلی است. سن متوسط برای تشخیص کانسر مثانه ۶۵ سالگی است. میزان بروز سرطان مثانه در مردان بیشتر است. سرطان مثانه در سفیدپوستان بیش از سیاه‌پوستان مشاهده می‌شود. در ایران، مردان چهار برابر بیش‌تر از زنان به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند.

علایم و نشانه‌ها: هماچوری ، کم‌خونی به علت از دست دادن خون به صورت مزمن ،تکرر ادرار، فوریت و سوزش ادرار ، کاهش وزن قابل توجه، دردهای استخوانی که در مراحل پیشرفته ایجاد می‌شوند.

3. پایین افتادگی مثانه

پایین افتادگی مثانه(سیستوسِل؛cystocele ): پایین افتادگی مثانه(سیستوسِل) هنگامی روی می دهد که دیواره ی بین مثانه و مهبل(واژن) در جنس مؤنث ضعیف شود . در نتیجه مثانه به داخل واژن نزول نماید. این اختلال می تواند موجب ناراحتی و بروز مشکل درهنگام تخلیه مثانه شود. پایین افتادگی مثانه موجب نشت ناخواسته ادرار و تخلیه نشدنکامل مثانه می شود. نشت ادرار ممکن است در هنگام سرفه، عطسه،خنده،راه رفتن و دویدن روی دهد.

معرفی انواع پایین افتادگی مثانه

در پایین افتادگی خفیف(درجه1)، مثانه فقط کمی در داخل واژن قرار گرفته است ولی در پایین افتادگی شدید تر(درجه 2) مثانه تا مدخل واژن می رسد.

در پایین افتادگی شدیدتر(درجه 3)ف مثانه از سوراخ واژن بیرون می زند.

علائم افتادگی مثانه چیست؟

شایع ترین علامت احساس برآمدگی واژن است. برآمدگی در واژن چیزی است که می توانید ببینید یا احساس کنید.

علائم و نشانه های دیگری که ممکن است با افتادگی مرتبط باشد عبارتند از:

• دفع مکرر یا میل به دفع ادرار
• بی اختیاری ادرار (از دست دادن ناخواسته ادرار)
• بلافاصله بعد از ادرار کردند دوباره احساس آرامش نمی کنید.
• عفونت های مکرر دستگاه ادراری
• درد در واژن، لگن، پایین شکم، کشاله ران یا کمر
• سنگینی یا فشار در ناحیه واژن
• رابطه جنسی دردناک
• خارج شدن بافت از واژن که ممکن است حساس و یا همراه با خونریزی باشد.

برخی از موارد افتادگی ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند.

علت پایین افتادگی مثانه چیست؟

پایین افتادگی مثانه(سیستوسل) ممکن است در اثر کشش عضله هنگام زایمان یا بلندکردن اجسام سنگین یا زورزدن مکرر در هنگام اجابت مزاج ایجاد شود. هورمون استروژن موجب تقویت عضلات اطراف واژن می شود. در دوران یائسگی، این هورمون ساخته نمی شود و در نتیجه، ممکن است عضلات اطراف واژن و مثانه ضعیف شوند.

سیستوسل درجه 2 و 3 بر اساس علایم بیماری و معاینه فیزیکی واژن به وسیله پزشک یا ماما تشخیص داده می شود. با سیستواورتروگرافی هنگام ادرار کردن که به وسیله آن شکل مثانه و اختلالات مسدودکننده جریان ادرار مشاهده می شود می توان بیماری را تشخیص داد.

تشخیص افتادگی مثانه چگونه است؟

سیستوسل یا افتادگی مثانه را می توان با سابقه بالینی و معاینه لگن پیدا کرد. معاینه ممکن است زمانی انجام شود که دراز کشیده اید، زور می زنید یا فشار می دهید یا ایستاده اید. پزشک شما ممکن است اندازه گیری کند که افتادگی چقدر جدی است و چه قسمت هایی از واژن در حال افتادن است.

سایر آزمایشات و مطالعات تصویربرداری نیز ممکن است برای بررسی کف لگن انجام شود، مانند:

• سیستوسکوپی
• تست یورودینامیک
• اشعه ایکس
• سونوگرافی
• ام آر آی

درمان پایین افتادگی مثانه چگونه است؟

درمان سیستوسل در موارد پیشرفته، عمل جراحی است. که طی آن مثانه به محل طبیعی خود بازگردانده و در آنجا محکم می شود. اما در نوع خفیف، تنها به بیمار توصیه می شود از بلندکردن اجسام سنگین و نیز زورزدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کند.

در سیستوسل های متوسط، استفاده از پِساری(pessary) توصیه می شود. پساری حلقه ی مخصوص است که در واژن قرار میگیرد تا مثانه را درمحل خود نگه دارد. پساری را باید به طور منظمف هرچند یک بار از واژن خارج کرد تا موجب بروز عفونت یا زخم نشود.

5. احتباس ادرار

احتباس ادرار یا شاش‌بند به عدم قابلیت دفع ادرار گفته می‌شود. این عارضه از اصلی‌ترین علل هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات است. از دیگر دلایل ایجاد احتباس ادراری می‌توان به انواع عفونت، مشکلات عصبی، یبوست و اثر برخی داروها و آمفتامین اشاره نمود. این اختلال در سیستم ادراری بمعنی تخلیهٔ کم یا ناکامل مثانه است. گاه عضله‌های مثانه و اسفنکتر مثانه آزاد نمی‌شوند. ادرار به سختی جریان پیدا می‌کند و باعث عدم تخلیه کامل مثانه می‌شود. ادرار باقی مانده می‌تواند منجر به ایجاد عفونت شود.

از دلایل و علل ایجاد این عارضه می‌توان با گروه‌بندی هر یک از ارگان‌های مرتبط، به موارد زیر اشاره نمود: در مثانه: عملکرد ناقص اسفنکتر، اختلال عصبی در اعصاب مربوط به سیستم ادراری و همچنین پارکینسون، مشکلات و بیماری در بافت مثانه.

6. بی‌اختیاری استرسی

بی‌اختیاری استرسی به حالتی گفته می‌شود که ادرار هنگام خندیدن، سرفه کردن یا عطسه زدن ناخواسته ترشح می‌کند. ورزش کردن، حتی ورزش‌های سبکی مانند پیاده‌روی، و بلند کردن اشیاء سنگین نیز در برخی بیماران منجر به ترشح ادرار می‌شود. بانوان به دلیل زایمان و همچنین تاثیر یائسگی بر عملکرد عضلات بیشتر مستعد ابتلا به این نوع بی‌اختیاری هستند.

آقایان نیز ممکن است پس از عمل پروستات دچار بی‌اختیاری استرسی بشوند. اضافه وزن نیز یکی از علل بی‌اختیاری استرسی است، چون وزن اضافی فشار بیشتری را به عضلات درگیر وارد می‌کند.

7. بی‌اختیاری فوریتی

اگر همیشه باید به محض احساس دفع ادرار با عجله خود را به سرویس بهداشتی برسانید، دچار عارضه‌ای موسوم به بی‌اختیاری ادرار فوریتی هستید. علت این مشکل گاهی عفونت ادراری یا عارضه‌ای عصبی است که اجازه نمی‌دهد مغز به مثانه پیام دهد تا ادرار را تا زمان رسیدن به سرویس بهداشتی نگه دارد. بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که عملکرد مثانه به موازات افزایش سن غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود و هشدارهای لازم را پیش از تخلیه ادرار صادر نمی‌کند. سالمندان با مشکلاتی چون تکرر ادرار نیز مواجه می‌شوند و برای تخلیه ادرار چند بار در شب از خواب بیدار می‌شوند. برای رفع تمام این مشکلات باید به متخصص مراجعه کرد.

8. بارداری و عفونت مثانه

عفونت در زمان بارداری بسیار شایع بوده و معمولا در کمتر از نیمی از این افراد، تکرار شونده است. بنابراین درمان به موقع و منظم می تواند از عود و تکرار آن جلوگیری نماید. برای این افراد از آنتی بیوتیک های خوراکی استفاده می شود که باید در دوز پایین و تحت نظر پزشک مصرف شوند. عموما دوره مصرف بین 7 تا 10 روز است که در این مدت زمان از التهاب و بیماری های مثانه کمتر شده و مشکل برطرف می شود. باید در طول دوران بارداری کشت ادرار نیز با فاصله های مشخص انجام شود تا از بازگشت آن جلوگیری بعمل آید. از طرفی اگر مادر باردار دچار درد شد، می توان از داروهای ضداسپاسم نیز برای کم کردن درد استفاده کرد. به دلیل حساسیت بالای دوران بارداری و تاثیر زیاد داروهای مصرفی در سلامت مادر و جنین، لازم است در صورت بروز این عارضه به پزشک متخصص مراجعه و تحت نظر قرار گیرید.

9. عفونت ادراری

یکی دیگر از شایع ترین بیماری های مثانه ، عفونت ادراری است. این مشکل نیز با ورود باکتری به سیستم ادراری فرد ایجاد می شود. مواردی مانند سنگ کلیه، مشکلات پروستات، ضعف در سیستم ایمنی بدن، استفاده از وسایل پیشگیری در خانم ها و … از جمله علل بروز عفونت ادراری در افراد هستند. در کنار روش های درمانی، اقداماتی را می توان انجام داد تا از بروز ، عود و بازگشت این عارضه جلوگیری نمود که در این قسمت به آن ها اشاره می کنیم:

• نوشیدن آب به اندازه 8 لیوان در روز برای جبران کم آبی بدن و ادرار منظم برای خارج کردن باکتری از سیستم ادراری
• عدم نگهداشتن ادرار و تخلیه منظم آن
• شستشوی دستگاه تناسلی قبل و بعد از هر رابطه جنسی
• به علت نزدیک بودن محل خارج شدن ادرار و مدفوع، بعد از هر اجابت مزاج باید موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا باکتری ها به ناحیه پیشابراه وارد نشوند.
• عدم استفاده از صابون های قوی و معطر برای جلوگیری از تحریک ناحیه تناسلی
• استفاده از لباس های زیر نخی و گشاد برای تبادل هوای مناسب در ناحیه تناسلی
• در زمان بروز عفونت ادراری از مصرف کافئین خودداری نمایید و سعی کنید مواد غذایی آبکی و مایعاتی مانند آب و میوه های آبدار مصرف کنید. زیرا هرچه میزان دفع ادرار بالاتر باشد، عفونت به مراتب بهتر کنترل می شود.

سخن پایانی

در این مقاله درباره بیماری‌های شایع مثانه صحبت کردیم. بسیار مهم است که در صورت داشتن هر گونه علائم ناسلامتی در مثانه فورا به پزشک مراجعه نماییم. شما هم تجربیات و نظرات خود را در کامنت بنویسید.

سوالات متداول