فرمت فایل:(word) تعداد صفحات:14صفحه

بخشی از متن:

مفهوم استکبار

استکبار از ماده کبر است. استکبار مصدر باب استفعال است و آن را هم معنی با کبر و تکبر و به معنای تعظم و بزرگی دانسته‌اند و گاه آن را با مفهوم تعظم نزدیک دانسته ، مخالف و مقابل با تواضع معنی کرده‌اند که به عبارت دیگر خود را بزرگ دیدن و دچار پدیده مذموم خود برتربینی و خودبزرگ بینی شدن.[1]

علامه طباطبایی تصریح می‌کند که استکبار همیشه نارواست و قید «به غیر حق» در آیه «فَاسْتَکْبَرُوا فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ » توضیحی است، نه آنکه استکبار به حق نیز وجود داشته باشد  ایشان در تعریف استکبار، فرق بین متکبر و مستکبر را نیز بیان می کند:

«مستکبر کسی است که می‌خواهد به بزرگی دست یابد و در صدد است که بزرگی خود را به فعلیت برساند و به رخ دیگران بکشد و متکبر کسی است که بزرگی را به عنوان یک حالت نفسانی در خود سراغ دارد و برای خود پذیرفته است.»[2]

واژه شناسی استکبار

این لغت از ریشه «ک ـ ب ـ ر» و به معنای برتری خواهی، امتناع از پذیرش حق از روی عناد و تکبّر است؛ اما در اصطلاح، این لغت بیش تر به سلطه جویی، استعمار و استثمار معنا می‌شود. این واژه با مشتقات آن، 48 بار در قرآن کریم آمده است. 4 مورد آن به استکبار ابلیس و بقیّه به استکبار انسان اشاره دارد. ماده «عُتُوّ» و برخی مشتقات آن نیز در قرآن کریم به معنای استکبار است.[3]

در منطق قرآن، بدترین اقسام استکبار، نداشتن تمکین و تواضع در برابر فرمان خداوند و انبیای الهی است و در آیاتی به این نوع استکبار اشاره می‌کند؛ از جمله: «و أَمَّا الَّذینَ کَفَروا أَفَلَمْ تَکُنْ ءایتی تُتْلی عَلَیْکُم فَاستَکبَرتُم و کُنتُم قَوما مُجْرِمینَ»؛ «امّا کسانی که کافر شدند [به آنها گفته می‌شود:] مگر آیات من بر شما خوانده نمی شد و شما استکبار کردید و قوم مجرمی بودید؟!» که این آیه، بیان کننده نپذیرفتن آیات و دستورات الهی از سوی کافران است. ( سوره جاثیه /31)

انواع استکبار در قرآن

پدیده ناپسند استکبار ورزی به 4 شکل در قرآن کریم مورد اشاره و بحث قرار گرفته است 4 قالب و مدلی که ارتباط و سنخیت بالایی دارد و گاهی به عنوان « علت و معلول » یکدیگر عمل می‌کند.

۱ـ استكبار عبادی (استكبار در برابر عبادت خداوند)

کسانی هستندکه در برابر عبادت و طاعات خداوند استکبار می ورزند و کفر می ورزند در آیه شریفه