Διαβάσαμε: «Η άλλη Κατερίνα» του Αύγουστου Κορτώ (Πατάκης)

Ένα παιχνίδι της φαντασίας, της στιγμής που η λογική υποχωρεί μπροστά σε κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Ο Αύγουστος Κορτώ είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Κάθε του μυθιστόρημα είναι μια πρόκληση στον αναγνώστη του. Καταφέρνει σε κάθε του βιβλίο και στήνει έναν καινούργιο κόσμο, που όμως έχει τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν. Όπως λέει συχνά ο ίδιος, είναι συγγραφέας της αγριότητας. Διαβάζοντας την ΄΄Άλλη Κατερίνα΄΄, θυμήθηκα κάποια δικά του λόγια που είπε σε μια συνέντευξη εδώ, στο Ογδοο, πριν αρκετούς μήνες: ΄΄Οι άνθρωποι που περνούν του λιναριού τα πάθη και μολαταύτα επιβιώνουν είναι μεγάλη πρόκληση για μένα: θέλω να καταδυθώ στις στιγμές του πιο μεγάλου πόνου τους, να αποτυπώσω και να μοιραστώ τη φρίκη και τη βία που υφίστανται, σχεδόν σαν να είναι χρέος μου: αφού σ' έφερα σ' αυτή τη θέση, δεν θα σε εγκαταλείψω.΄΄Και στην διαπίστωση ενός άλλου δημοσιογράφου : ΄΄Γράφετε, μεταξύ άλλων, για θέματα ταμπού: τρέλα, ερωτικά βίτσια, αυτοκτονία΄΄, απάντησε: «Η ζωή μου τα σέρβιρε - εγώ τα πιάτα διακοσμώ».

Θεωρώ πως αυτό είναι το κομβικό σημείο για να μπεί κανείς στον ΄΄κόσμο΄΄ του. Έναν κόσμο που δεν είναι εύκολος, ούτε εύκολα προσβάσιμος. Η ΄΄διαφορετικότητα΄΄ είναι πάντα αυτό που χαρακτηρίζει τους ήρωές του. Και στο καινούργιο του μυθιστόρημα παραμένει πιστός στο αφήγημά του, μόνο που αυτή τη φορά πιάνει το θέμα του από την ανάποδη. Αυτή τη φορά η ηρωίδα του δεν έχει εμφανώς προβλήματα. Είναι μια γυναίκα 67 ετών, που μπορεί να έχει περάσει κάποιες δυσκολιες στη ζωή της, με πιο πρόσφατη την απώλεια του συζύγου της , του Τάσου, που έζησαν μαζί ερωτευμένοι για πολλά χρόνια, αλλά κατά τα άλλα έχει βάλει τη ζωή της σε μία σειρά , και ζεί καλά παρακολουθώντας τις ζωές των δύο παιδιών της, της Ζωής και του Πέτρου, καθώς και του εγγονού της του Τασούλη. Ζεί στη Θεσσαλονίκη και έχει οργανώσει τη ζωή της με τέτοιο τρόπο ώστε να περνά καλά. Εκτός από την οικογένειά της άλλες αδυναμίες δεν έχει. Μόνο που όπως ακριβώς μια λεπτή γραμμή χωρίζει την τρέλα από τη λογική, έτσι και στη ζωή μια μικρή σύμπτωση μπορεί να ανατρέψει τη ζωή σου. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Κατερίνα, την ηρωίδα του. Μια μέρα, ψάχνοντας να βρεί κάποιο βιβλίο που θα κανει δώρο στην κόρη της Ζωή για τα γενέθλιά της, πέφτει πάνω σε ένα βιβλίο που δεν ξέρει και έχει τίτλο ΄΄Το βιβλίο της Κατερίνας΄΄. Και δεν φτάνει η σύμπτωση του ονόματος, αλλά το βιβλίο έχει στο εξώφυλλο μια δικής της παιδική φωτογραφία. Και ανοίγοντάς το, στο ΄΄αυτί΄΄ του εξωφύλλου βλέπει την φωτογραφία του συγγραφέα, που είναι φωτογραφία του γιού της του Πέτρου, και ακούει στο παράξενο όνομα Αύγουστος Κορτώ. Όλα αυτά την παραξενεύουν, την σοκάρουν, και βάζει το βιβλίο στην τσάντα της με σκοπό να το διαβάσει, να καταλάβει τι γίνεται. Με ποιο δικαίωμα αυτός ο άγνωστος συγγραφέας χρησιμοποιησε το όνομά της και τις φωτογραφίες της ίδιας και του γιού της;

Για να μπούμε με ασφάλεια στον κόσμο του βιβλίου αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:

΄΄Σ’ έναν κόσμο ελάχιστα διαφορετικό απ’ τον δικό μας, η Κατερίνα, χήρα εξήντα επτά ετών, ετοιμάζεται να γιορτάσει τα γενέθλια της κόρης της Ζωής. Μ’ αυτή την άτιμη την πανδημία, μαύρισε το μάτι της απ’ την αποθυμιά- έχει να δεί τον εγγονό της , τον Τασούλη, μήνες. Μα στο αποψινό τραπέζι, κι αύριο, στο σπίτι του Πέτρου στο Πανόραμα, θα πάρει τα παιδιά της αγκαλιά , κι η καρδιά της θα πάει στη θέση της.

Κι έπειτα, ψάχνοντας για δώρο στο παλαιοβιβλιοπωλείο ενός φίλου, πέφτει πάνω στο ΄΄Βιβλίο της Κατερίνας΄΄. Πρώτη φορά το βλέπει, κι ούτε έχει ακουστά τον συγγραφέα με το παράξενο όνομα- μα η φωτογραφία στο εξώφυλλο είναι δική της. Κι όταν, σαστισμένη, αρχίζει να το διαβάζει, ανακαλύπτει πως η πλοκή είναι μια γκροτέσκα παραχάραξη της ιστορίας της, ένα χαοτικό, εφιαλτικό ψέμα: η Κατερίνα του βιβλίου , ναυαγισμένη απ’ την αρρώστια και τις καταχρήσεις, αυτοκτονεί στα σαράντα εννιά, κι όλη η αφήγηση είναι μια ζοφερή , βάναυση καρικατούρα της ζωής της- της δικής της ζωής.

Ταραγμένη κι οργισμένη, η Κατερίνα αποφασίζει να κρύψει το βιβλίο απ’ τα παιδιά της- να το ξεχάσει. Μα αυτό δεν είναι εύκολο: η άλλη Κατερίνα έχει τρυπώσει στο μυαλό της κι έχει σπείρει σκοτάδι, αμφιβολίες, υποψίες, φόβο.Κι αν κάτι είχε πάει στραβά, μονολογεί, κι ήμουν εγώ ένα στοιχειό που μιλά από τον άλλο κόσμο;

Η πραγματικότητα- πότε ανεπαίσθητα, πότε κεραυνοβόλα- αρχίζει να μπατάρει. Μια αδιόρατη απειλή τυλίγει την οικογένειά της Κατερίνας, κι ανεξήγητα συμβάντα, άγρια σαν του βιβλίου, μολύνουν τις μέρες γαλήνης κι ευτυχίας που σχεδίαζε. Μόνο μία απ’ τις δυο μπορεί να επιβιώσει-στη ζωή ή στο χαρτί. Όμως ποια; Ποια είναι η αληθινή Κατερίνα;΄΄

Θα νομίζει κανείς ότι πρόκειται για θρίλερ, αλλά δεν είναι. Είναι ένα παιχνίδι της φαντασίας, της στιγμής που η λογική υποχωρεί μπροστά σε κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει με απτά στοιχεία. Το άγνωστο, αυτό που δεν μπορουμε να ελέγξουμε, πάντα μας τρομάζει. Ισως είναι και η λεπτή αυτή γραμμή που ξεχωρίζει τη λογική από την τρέλα. Εχουμε αναρωτηθεί έντιμα, αν υπήρξαν στιγμές που και εμείς, έστω για λίγο, περάσαμε αυτή την γραμμή;

΄΄Χαζεύοντας το εξώφυλλο, αναλογίζομαι πώς θα μου φαινόταν αν τα πράγματα είχαν έρθει αλλοιώς-αν μια μέρα , περπατώντας στην Αριστοτέλους , έβλεπα το εαυτό μου στη βιτρίνα του Ιανού, αν έμπαινα στις βιβλιοφιλικές ομάδες και διάβαζα αναρτήσεις και κριτικές, αν οι αναγνώστες πλήθαιναν, και πίστευαν ότι είχαν στα χέρια τους μια αληθινή ιστορία. Πως θα αποδείκνυα ότι το βιβλίο είναι γεμάτο ψέματα, ότι εγώ είμαι η αληθινή Κατερίνα; Η τέχνη είναι ύπουλη, εκτοπίζει την πραγματικότητα όπως το μαλακό στόμα φτύνει το σκληρό κουκούτσι. Η Εμμα Μποβαρύ είναι πολύ πιο υπαρκτή από ένα σωρό βασιλείς και κροίσους του δεκάτου ενάτου αιώνα. Με κάθε ανάγνωση θα λιγόστευα΄΄.

Ο Αύγουστος Κορτώ δουλεψε την ΄΄Αλλη Κατερίνα΄΄ πάνω σε μια πολύ έξυπνη ιδέα. Θα μπορούσε να είναι και η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Εδώ έχουμε μια Κατερίνα απόλυτα ευχαριστημένη από τη ζωή της, έστω κι αν της λείπει ο Τάσος της, που, χωρίς να το θέλει, ανακαλύπτει και ψηλαφεί τα όρια της τρέλας, αυτό που έζησε η Κατερίνα του βιβλίου Δεν είναι επιλογή της, της προκύπτει. Και αν τα πράγματα είχαν έρθει λίγο διαφορετικά, δεν θα μπορούσε να είναι στη θέση της; Ερωτήματα που πλανιούνται πάνω από τις ζωές όλων μας.

Σε δεύτερο πλάνο στο βιβλίο υπάρχει η Θεσσαλονίκη. Μια πόλη ζωντανή που συνεχώς αλλάζει. Στα μάτια της ηρωίδας, η πόλη προχωράει, αλλάζει, χωρίς να συγκινείται από τις δικές της αναμνήσεις. Τίποτα δεν μένει ίδιο.

΄΄Τη δεκαετία του ’90 το λούνα παρκ άρχισε να παρακμάζει, να ερημώνει. Η μικρή δεν πήγαινε ποτέ- είχε κιόλας ανακαλύψει τη μαγεία του υπολογιστή, όπου χανόταν με τις ώρες, παίζοντας περίπλοκα παιχνίδια περιπέτειας , στρατηγικής, σκοτεινών κι εξωτικών ρόλων. Ακόμα κι εγώ είχα παρασυρθεί απ’ την ηλεκτρονική επανάσταση, και ξημεροβραδιαζόμουν με το Game Boy, καταρρίπτοντας τα διαδοχικά μου ρεκόρ στο Tetris. Κι έπειτα, μια μέρα, βγήκα στο μπαλκόνι να ποτίσω έναν ασθενικό βασιλικό που’ χα πάρει απ’ τη λαική, κι όπως ξεστράτισε το βλέμμα μου, είδα ότι ο μύλος έλειπε απ’ τον ουρανό κι ενώ είχα χρόνια να πατήσω το πόδι μου, πόνεσα, θύμωσα: το παρελθόν μού ανήκε δικαιωματικά, κι ότι κι αν φύτρωνε στη θέση της ξεριζωμένης φωτεινής ρόδας, δεν θα’ ταν το ίδιο΄΄.

Στην ΄΄Άλλη Κατερίνα΄΄ ο Αύγουστος Κορτώ έχει καλές και κακές στιγμές. Πολύ έξυπνη η ιδέα του που πάνω της στηρίχθηκε το βιβλίο. Χάνει κάπως στους χαρακτήρες: η περιγραφή της κόρης της Κατερίνας, της Ζωής, είναι κάπως στυλιζαρισμένη. Το ίδιο και του γιου της, του Πέτρου. Η ιδια, όμως, η άλλη Κατερίνα έχει μια ζωντάνια κι ένα κέφι για τη ζωή, που τίποτα δεν μπορεί να της το κόψει. Ο συγγραφέας μπορεί και μπαίνει στο πετσί μιάς σχεδόν εβδομηντάχρονης γυναίκας που δεν το βάζει κάτω. Προσπαθεί να συμβαδίσει με την εποχή της και σχεδόν τα καταφέρνει. Προσπαθεί να μην αφήσει τη νοσταλγία και τα στερεότυπα να έχουν το πάνω χέρι και τα καταφέρνει. Ζεί στο σήμερα, όποιο κι αν είναι αυτό. Και εκεί καταλαβαίνεις την τεχνη του: Σε όλο το βιβλίο παίζει με το ΄΄Αν΄΄. Αν τα πράγματα ήταν αλλοιώς, αν δεν είχε συμβεί εκείνο το περιστατικό ή το άλλο, πως θα ήταν στη ζωή της η Κατερίνα σήμερα; Και όταν στο τέλος βρίσκει τη σελίδα του συγγραφέα και του στέλνει ένα μήνυμα που λέει ΄΄Γειά σου Πέτρο! Είμαι η μαμά!΄΄, και δεν παίρνει απάντηση, σκέφτεται:

΄΄Δεν μου έχει απαντήσει ακόμα. Κάθε που ανοίγω το μήνυμα-ανεπιθύμητο, ίσως ή ανήμπορο να φτάσει εκεί που ζεί- η ενοχή μου γκρινιάζει: Εχεις δικα σου παιδιά και τρώγεσαι με το ξένο; Όμως δεν κλέβει στάλα αγάπης απ’ τη Ζωή και τον Πέτρο-δεν είναι υποκατάστατο, ούτε ανεκπλήρωτος μητρικός πόθος. Είναι ένα αγόρι που γελάει, όταν τόσα πολέμησαν να σβήσουν το γέλιο του. Σ’ έναν άλλο κόσμο, έχει χάσει τη μαμά του και την ψάχνει. Σ’ αυτόν εδώ, θα περιμένω να με βρεί΄΄.

Και όπως δήλωσε ο συγγραφέας στην παρουσίαση του βιβλίου του στον Βόλο είναι μακράν το πιο προσωπικό του βιβλίο.

Ο Αύγουστος Κορτώ, κατά κόσμον Πέτρος Χατζόπουλος, γεννήθηκε το 1979 στη Θεσσαλονίκη. Έχει εκδώσει διηγήματα, μυθιστορήματα, ποιήματα, νουβέλες, κριτικές και βιβλία για παιδιά. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του Το βιβλίο της Κατερίνας (2013), Επειδή είναι η καρδιά μου (2014), Μικρό χρονικό τρέλας (2016), Ρένα (2017), Σκυλίσια ψυχή (2018), Το μυστικό του Λεονάρντο (2019), Δέσποινα (2020), Όταν κοιμούνται οι φίλοι μου (2021), Μισό παιδί (2021), Η άλλη Κατερίνα (2022)• τα ευθυμογραφήματα Έρως ανίκατε μάσαν (2015), Νεοελληνική μυθολογία (2016), Ο άνθρωπος που έτρωγε πολλά (2016), Φωτιά στα Σαββατόπαχα (2018)• η μαρτυρία Η καλύτερη χειρότερη μέρα της ζωής σου. Κουβέντες για το φως μες στο σκοτάδι της κατάθλιψης (2020).

Επίσης, έχει γράψει βιβλία για παιδιά: Η εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ (2003), που απέσπασε το Κρατικό Βραβείο παιδικής λογοτεχνίας, καθώς και το Βραβείο Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού βιβλίου, Ο στοιχειωμένος πύργος της Ούρσουλα ντε Φλαφ (2005), Η μαμά δε θέλει να μου πάρει ζωάκι (2005), Έγκλημα στο Τούνδρα εξπρές (2011), Δεν ξανακάνω μπάνιο ποτέ! (2013), Το καταραμένο περιδέραιο της Νιαουφερτίτης (2016), Κορνήλιος Κρικ, σκίουρος ντετέκτιβ (2016) και Το ουφάκι (2017).

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!