چکیده :

‹‹ جامعه شناسي نفاق در قرآن ›› موضوع تصويب شده براي اين پژوهش است . با مشورتي كه در يك نشست كوتاه با جناب اقاي دكتر رفيع پور داشتم ، ايشان اين عنوان را قابل نقد مي دانستند و پيشنهاد ايشان تغيير موضوع بود . پس از چندي كه مقداري از پژوهش انجام شد و براي تأييد و اظهار نظر به ناظر محترم تقديم شد ، با توجه به موضوع تصويب شده، ايشان كار ما را بر شناسايي سنخ اجتماعي منافق و صورت كنش متقابل اين سنخ در قرآن ››متمركز كردند .

بيان مسئله:

انسان موجودي است نفع طلب و اساس همه كنشهاي بشري جلب منفعت و دفع ضرر مي باشد ولي مصداق نفع و طلب بر اساس باورها و ارزشها متغيير است . شايد به همين دليل از كنشگران مختلف براساس باورهاي متفاوت و ارزشهاي گوناگون ، در مسئله گروهي ، كنشهاي متفاوتي صادر مي شود . عده اي كنشهايشان ابزاري صرف ،بعضي ديگر ارزشي صرف و جمعي نيز ابزاري، ارزشي است .منافقان را مي توان دسته اي دانست كه كنشهاي آنان ابزاري صرف بوده و جهت جلب منفعت بيشتر از هر وسيله اي استفاده مي كنند ، يكي از اين ابزار تظاهر به پايبندي به فرهنگ عمومي جامعه و ايجاد تضاد ميان اقشار و دسته هاي مختلف اجتماعي و حداكثر استفاده از تضاد موجود است .

كفار نيز از همين ويژگي برخوردار بوده و براي به دست آوردن حداكثر منفعت از هيچ عملي رويگردان نيستند ، يكي از كارهاي آنان كاهش همبستگي و ايجاد تضاد، در جامعه اسلامي است . اين مهم در صورتي محقق مي شود كه كفار بتوانند با دسته هايي از جامعه اسلامي كه داراي باور و ارزشي مشتركي هستند به وحدت منافع رسيده و جهت دستيابي به اين هدف در تعامل مستمر باشند .

از طرفي مؤمنان در تعاملاتشان بر پايبندي به دين تأكيد دارند ،تعاملات منافقان و مؤمنان با تأكيد بر تظاهر به پايبندي دين صورت مي گيرد تعاملات منافقان با كافران با تأكيد بر تظاهر به عدم پايبندي به دين تحقق مي يابد. كفار نيز در تعاملاتشان بر عدم پايبندي به دين تأكيد دارند . از همينرو احتمال دستيابي منافقان به اهدافشان بيشتر از كفار است .

نتيجه تظاهر به پايبندي به دين در جامعه ديني ،زمينه سازي دستيابي افرادي به ثروت ، قدرت و منزلت مي باشد كه كنشهايشان ابزاري صرف بوده و نگرش آنها به معنويات نگرشي منفي است. دستيابي افراد به ثروت ، قدرت و منزلت از اين شيوه كم كم سبب مي شود تظاهر به پايبندي به دين ،جايگزين پايبندي به دين شده و در دراز مدت ميان مؤمنان شكاف ايجاد كند و جامعه ديني را به نابودي بكشاند .

خلاصه اينكه ، نفاق ورزيدن كه حاصل آن منافق است ،عملي اجتماعي است و آثار زيانباري براي گروه مؤمنان و به تبع جامعه ايماني به دارد . علاوه بر اين سرايت چنين كنشي به لايه هاي مختلف اجتماعي و در بر گرفتن افراد بيشتري از جامعه، كه يكي از آثار زيانبار آن به شمار مي آيد ، تهديدي جدي محسوب مي شود .

از آنجا كه مفهوم واژه نفاق وقتي محقق مي شود ، كه مفاهيمي همچون ايمان و كفر مصداق خارجي داشته باشد ،كار جامعه شناسان و دين شناسان خطير تر بوده و ضرورت همكاري اين دو دسته از انديشمندان نمود عيني بيشتري پيدا مي كند، لذا با توجه به سنت و فرهنگ جامعه ما ،كه براي تبيين مفاهيم ديني و دستيابي به تدابير قابل اجرا به كتاب خدا و سنت پيامبر او مراجعه مي شود ، ما نيز در تبيين مفهوم نفاق و منافق و چگونگي كنش آنان با مؤمنان و كافران و بيان اين موارد و تحليل آن به زبان جامعه شناسي ، كتاب خدا، يگانه مرجع غير قابل خدشه در نزد همه مسلمين را در پيش روي خود قرار داده و به بازيابي مجدد آن با بهره گيري از روشهاي جامعه شناسي، مي پردازيم .

نوع فایل: Word

تعداد صفحات: 213 صفحه