موضوع : بررسي نقش بازاريابي در توسعه صنعت گردشگري

چكيده:

بازاريابي شامل فعاليت هايي مي شود كه در رابطه با رساندن خريدار و فروشنده به يكديگر براي انجام معامله ، صورت مي گيرد. بازار جهانگردي بر مبناي منطقه جغرافيايي ، تركيب جمعيتي ، نوع رفتار يا بر مبناي روان‌نگاري بخش بندي مي شود. در آميخته بازاريابي عوامل گوناگون كه بر تلاش ها ي بازار يابي اثر مي‌گذارند به چهار گروه اصلي طبقه بندي مي شوند كه عبارتند از: محصول، توزيع، قيمت و ترويج يا گسترش محصول (سياستهاي تشويقي). براي اطمينان يافتن از اينكه همه تلاش ها در راه تأمين هدفهاي كوتاه مدت و بلند مدت سازمان انجام شود بايد براي بازاريابي خدمات ، برنامه هايي تهيه كرد. كار تهيه يك برنامه موفق بازار يابي با تجزيه و تحليل عوامل محيطي شروع مي شود و بايد به عوامل اقتصادي ، سياسي و اجتماعي توجه كرد . در اين راه بايد روند بازار و روند رقابت را تجزيه و تحليل نمود. در برنامه بازار يابي شيوه بخش بندي بازار ، هدفهاي كوتاه مدت و استراتژيك و سرانجام برنامه هاي عملي براي تأمين هدف هاي مورد نظر مشخص مي شود. 

واژگان كليدي: بازاريابي خدمات- جهانگردي يا گردشگري- جهانگرد يا گردشگر- آميخته‌ي بازاريابي

مقدمه :

ايران دهمين كشور از نظر جاذبه‌هاي تاريخي،مذهبي وطبيعي براي جذب گردشگري شناخته شده است.در صورتي كه توريسم ايران در جهان جايگاه پاييني دارد به گونه اي كه در سال هاي پاياني قرن بيستم كمتر از نيم درصد از سهم بازار گردشگري را به خود اختصاص داده يعني از هر 1000 گردشگر فقط 2 نفر ايران را انتخاب مي كنند. و اين نشان مي دهد كه ايران هنوز در مرحله‌ي اكتشاف[1] قرار دارد و براي بسياري از گردشگران ناشناس است. تعداد گردشگران خارجي در ايران محدودند ، غالباً انفرادي و مراوده‌ي مردم محلي با گردشگران در سطح مطلوبي است. اين مطلب به وضوح روشن مي كند كه جهانيان هنوز ايران را نمي شناسند. در سال‌هاي اخير شركت در نمايشگاه هاي بين المللي و شبكه‌ تلويزيوني كه جذابيت هاي گردشگري را براي خارجيان نمايش مي دهد توانسته در شناساندن جاذبه هاي كشورمان تا حدي موثر باشد؛ اما متأسفانه در امر بازاريابي نه تنها سرمايه گذاري كافي انجام نگرفته بلكه سياست هاي روشني نيز تدوين نگرديده است؛ همچنين فعاليت هاي انجام شده غير علمي و پراكنده بوده اند. در اين صنعت كالاها و خدمات متفاوتي از طريق عرضه كننده گان مختلف هر روز وارد بازار مي‌شوند و همه در پي رقابت با يكديگر هستند. در اين ميان جلب نظر گردشگر به خريد يكي از اين خدمات و مهمتر از آن ايجاد رضايت مندي در  او بسيار دشوار است. تقاضا يك گردشگر علاوه بر سلايق شخصي به مد ، پيشنهاد اطرافيان همچنين فصل سفر ، بستگي دارد. مقصود از بازاريابي ، فعاليت هاي است كه براي گرد هم آوردن خريدار و فروشنده انجام مي شود.«باتلر» فرضيه ي چرخه ي عمر مقصد گردشگري را مطرح كرد.(1980 )او گفت كه خدمات گردشگري هم مانند  ساير خدمات وكالاها چرخه ي عمر دارد وبازارياب بايد آن مرحله ومرحله‌ي بعد را شناسايي وبرنامه ريزي هاي لازم را انجام دهد.چرخه ي عمر گردشگري به اين تريب است :

1- اكتشاف exploration) :(تعداد گردشگران محدود ،به صورت انفرادي گردشگر سفر مي كند، گردشگر زبان مردم مقصد را نمي داند ، مردم محلي از گردشگر استقبال مي كنند، مراوده ، با گردشگران مردم محلي را خوشحال مي‌كند.

2- مرحله مشاركت :(involvement) تعداد گردشگران اضافه مي شوند، مردم از آثار مثبت ورود گردشگران سود مي برند، مرد براي گردشگران تسهيلات رفاهي فراهم مي‌كنند(اجاره منازل خود به آنها ) ، رابطه ميزبان و مهمان هماهنگ و خوب است.

3- مرحله توسعه (development): رفتار مردم بومي تغيير مي كند، سرمايه گذاري خارجي آغاز     مي شود، شكل و فضاي منطقه تغيير مي كند، بازار تخصصي مي شود.

4- مرحله تثبيت (consolidation): به صورت انبوه جذب گردشگر داريم، شركت هاي مهم حاكميت يافته و در آمده سرانه همچنين نرخ افزايش تعداد گردشگر ورودي كاهش مي يابد.

5- ركود (Institutionalism): مقصد گردشگري شهرت مي يابد، از مد مي افتد ، مشكلات اجتماعي ، فرهنگي، زيست محيطي بروز مي كند، سرمايه گذاران خارجي باز مي گردند، شايد هتل‌ها و تسهيلات ديگري اجباراً پديد آيند.

6- افول و تجديد حيات (decline- rejuvenation) : اگر تجديد حيات صورت نگيرد و كالا و خدمات جديد ايجاد نشود ، امكانات گردشگري نو نگردد ، كم كم فقط خاطره‌اي از دوران شكوفايي در اذهان مي ماند.