گیلان منطقه‌ای تاریخی در حدود دلتای رود سفیدرود است که میهن مردم گیل در دوران باستان بود. به ساکنان ایرانی کنونی آن که به زبان گیلکی تکلم می‌کنند گیلک گفته می‌شود. سرزمین گیلان از نظر داشتن کتاب‌های تاریخی در وضعیت خوبی است و وقایع این خطه از سال ۸۸۰ قمری تاکنون به صورت نسبتاً مشروح و منظمی ثبت شده‌است. ساکنین این سرزمین خصوصاً دیلمیان تأثیرگذاری زیادی بر تاریخ همسایگانشان و حتی بر خلافت داشتند.

یافته‌های باستانشناسی در گیلان نشان دهنده وجود تمدن‌هایی سه هزار ساله چون مارلیک و املش است که آثار باستانی خبر از خبرگی سازندگان و ثروتمندی مردمان این سرزمین می‌دهد. تا قرن هفتم پس از میلاد گیلان در حوزه نفوذ امپراطوری‌های پی در پی هخامنشی، سلوکی، پارتی و ساسانی که بر ایران حکم می‌راندند قرار داشت.

در هجوم عرب‌ها دیلمیان مقاومت شدیدی در برابر اشغالگران عرب نشان دادند و گیلان به اشغال آنان در نیامد. دیلمیان پذیرش اسلام را با مذهب تشیع آغاز کردند و از فرق شیعه، مذهب زیدیه، اولین و پرطرفدارترین آنان در گیلان بود.

فهرست مطالب:

معرفی گیلان

محدوده گیلان

دو بخش گیلان

نام گیلان

نوشته خودزکو

مردم شناسی تاریخی

جغرافیای تاریخی

سفیدرود گیلان

دوره باستانی

دوره مادها

کادوسیان

دوره هخامنشی

نبرد با کادوسیان

دوره ساسانی

اوایل دوره اسلامی

مقاومت در برابر اعراب

پیروز فرزند نرسی

گیل گیلانشاه

گاوباریان

تغییر دین به اسلام

حمله مغول

ظهور کیاییان

حکومتهای علوی گیلان و مازندران

دوره صفویه

میرزا علی

حکمرانی امیره دوباج

شاه اسماعیل

حکمرانی خان احمد خان

فتح گیلان توسط شاه عباس

قیام ‌های مردم گیلان

تالشها و صوفیه

قرن هیجدهم میلادی

افول صفویان

اشغال گیلان توسط روسیه

فرمانروایان گیلان

هدایت الله خان

قرن نوزدهم میلادی

اثر منافع استعماری روسیه و بریتانیا ایران

حکام گیلان

قاجاریان

نفوذ روسیه در گیلان

توسعه حمل و نقل و ماهیگیری در خزر

تجارت با روسیه

تولید و توسعه ابریشم

اثر ارتباطات با غرب

قرن بیستم میلادی

جنگ جهانی اول

جنگلی ها

نیروهای رادیکال

و...