نوع فایل :  .doc ( قابل ويرايش و آماده پرينت )

تعداد صفحه : 102صفحه

تعريف – تشريح چوب عبارت است از بررسي و شناسايي عناصر مشكله آن به منظور پيش بيني خواص مكانيكي ، قابليت آغشتگي و تشخيص گونه چوبها .

ازاين رو ابتدا به شرح چگونگي ساختمان چوب سوزني برگان را كه تنها چند گونه از آن در تركيب جنگلي مناطق شمالي ايران ديده مي شود مورد مطالعه قرار مي دهيم.

ساختمان چوب پهن برگان

بطور كلي در برش عرضي ساقه گياهان چوبي از خارج به داخل دوبخش زير را مي توان تشخيص داد :

1- بخشي از ساقه از خارج تاكامبيوم دروني كه شامل اپيدرم پوست ، آندرم و پريسيكل مي باشد و آنرا در اصطلاح جنگلباني پوست مي نامند.

2- بخش ديگري از ساقه ، از كامبيوم دروني تا مغز كه ضخامت آن دردرختان به مراتب بيشتر از پوست مي باشد و بخش اصلي ساقه آنها را تشكيل مي دهد اين بخش ساقه را چوب مي گويند .

عناصر متشكله چوب پهن برگان :

چوب پهن برگان از عناصر زير تشكيل مي يابد:

يك – آوندها – آوندها تشكيل مي شود از ياخته هاي كشيده كه درازاي آنها موازي جهت محور ساقه مي باشد هر يك از اين ياخته ها كه آنرا عنصر آوند مي نامند پس از مدتي پروتوپلاسم خود را از دست داده و مي ميرند و بشكل استوانه هاي ميان تهي در مي آيند و تعداد زيادي از اين استوانه ها كه بروي هم قرار گرفته اند مجموعا تشكيل لوله هايي مي دهند كه براي نقل آب بكار مي رود . در ازاي هريك از عناصر آوند برابر در ازاي یاخته هاي زاياي آنها مي باشد ولي قطر آنها از قطر ياهته هاي زايا به مراتب بيشتر است .

در ازاي عناصر آوند بسته به گونه هاي چوب متغير است ، چنانكه بطور متوسط اين درازا در چوب آزاد 200 ميکرون در چوب انجيلي 360 ميكرون ودر چوب توسكا بيلاقي 820 ميكرون مي باشد ولي غالبا از 1 مليمتر تجاوز نمي كند .

قطر آوندها نيز بسته به گونه هاي چوب و دريك گونه نيز درآغاز و پايان دوره رويش گياهي متفاوت است بطويكه قطر آوندهاي چوب بلند مازو در چوب تابستانه بطور متوسط 60 میكرون و در چوب بهاره 300 ميكرون مي باشد .

فراواني آوندها هم بسته بگونه هاي چوب بسيار مفاوت مي باشد چنانكه درچوب شب خسب بطور بيش از اوند در هر ميليمتر مربع نمي توان يافت در صورتي كه چوب گلابي بطور متوسط 200 آوند در هر ميليمتر مربع وجود دارد .

بايد دانست كه اندازه گيري فراواني آوندها و درازا و قطر آنها از عوامل بسيار موثر در پيش بيني خواص فيزيكي مكانيكي و قابليت آغشتگي چوب بشمار مي رود و در تشخيص چوبها نيز تااندازه اي موثر است .

وجود يا عدم تيغه نيز بين عناصر آوند و در صورت دوم شكل تيغه ها نيز در تشخيص گونه هاي چوب نقش بسيار مهمي بازي مي كند و از اين نظر مي توان آوندها را بشرح زير طبقه بندي كرد :

1- آوندهاي بي روزنه:

در اين گونه آوندها بين عناصر آن تيغه كاملي وجود دارد و اين آوند ها بيشتر در كلسيم ديده مي شود و از اينرو برخي از مولفين چنين آوندها را آوند هاي ناقص نيز ناميده اند .

2- آوندها ي روزنه دار :

در اينگونه آوندها قسمتي يا تمامي تيغه از بين رفته و در اين صورت در محل اتصال عناصر يك آوند روزنه يا روزنه هاي به وجود مي آيد اين آوند ها را آوندهاي كامل نيز مي نامند كه انواع آن بقرار زير است:

آوند تك روزنه :

در اين آوندها تقريبا تمامي تيغه از بين رفته و تنها كناره اي ازآن به شكل دوره اي باقي مي ماند كه آن را آگنه مي نامند مانند آوندهاي چوب بلند مازو و آزاد و ملچ و شب خسب .

آوندهاي نرده باني :

در اين آوندها روزنه ها به شكل چهار گوشه اي كشيده ديده ميشوند ودراين صورت باقي مانده تيغه مانند پله هاي نرد بان يا نرده به نظر مي رسند مانند آوندهاي چوب توسكا و انجيلي .

تعداد متوسط اين نرده ها در شناسايي گونه هاي چوب تا اندازهاي كمك مي نمايد چنانكه در آوندهاي چوب توسكا ييلاقي تعداد اين نرده ها از 20 تجاوز نمي كند در صورتي كه در آوندهاي چوب توسكا قشلاقي به 25 نرده نيز ميرسد .

علاوه بر انواع تيغه هاي بالا تيغه هاي ديگري از قبيل تيغه هاي شبكه اي و تيغه هاي هاله اي در آوند ها ديده مي شود كه در چوب هاي مورد بررسي در اين كتاب وجود ندارد .

دو – فيبرها :

پس از به وجود آمدن آوندها در چوب ياخته هاي كشيده ديگري كه گاهي درازاي آنها 50 برابر قطر آنها مي رسد به وجود مييايند ؛ اين ياخته ها مانند عناصر آوند پس از مدتي پرتوپلاسم خود را از دست داده و ميميرند و در اين صورت وظيفه مقامت مكانيكي چوب را به عهده مي گيرند .

ديواره چوبي شده ياخته هاي فيبر نسبت به ساير عناصر محسوسا ضخيم تر است ديواره ياخته هاي فيبر بعضي از چوب ها مانند انجيلي بسيار زياد و برابر قطر حفره ياخته اي فيبر مي باشد . در صورتي كه در بعضي از چوب هاي ديگر مانند شب خسب قطر ديواره فيبر از يك چهارم قطر حفره ياخته اي تجاوز نمي كند .

در برش طولي چوب ياخته اي فيبر به شكل دوك هاي كشيده كه دو انتهاي آنها باريك ني باشد ديده