قسمتی از اسلاید ها
اهداف كلي
-آشنايي با زندگي وجنبه هاي ادبي ،اشعارو انديشه مسعود سعد سلمان
-خواندن صحيح اشعار برگزيده مسعودسعد سلمان را بادر نظر گرفتن
ضوابط دستوري
- تشخيص معادل امروزي لغات ، تركيبات واصطلاحات به كار رفته در اشعار .
- تشخيص آرايه هاي به كار رفته در اشعار مسعود سعد .
- تشخيص وزن اشعار .
- معني كردن اشعار به زبان فارسي امروزي .
- درك انديشه هاي مسعود سعد وانعكاس مسائلاجتماعي
وتاريخي در اشعار او .
اهداف درس در قصیده 1
-علت اينكه مسعود سعد خود را به ناي تشبيه كرده .
- تشخيص اينكه ابيات چه مطالبي را مي خواهد بيان كند .
- تعيين موارد دستوري در اشعار .
قصيده 1:چون نايِ بينوايم از اين نايِ بينوا ...
چون باز و چَرغ ، چرخ همي داردم به بند
گر در حذر غُرابم و در رهبري قَطا
بنگر چه سودمند شكارم كه هيچ وقت
از چنگ روزگار نيارم شدن رها
زين سُمجِ تنگ چشمم چون چشم اَكمَهْ است
زين بام پست پشتم چون پشت پارسا
توضيحات
•ناي : (اول در مصراع اول) ني ، از سازه‌هاي بادي .
•بينوا : (اول در مصراع اول) بي‌آهنگ ، بي‌نغمه ، ساكت .
•ناي(دوم) : نام زندان سياسي شاهان غزنوي- جناس تام .
•بينوا : (دوم) بي‌توشه ، بين دو بينوا جناس تام- واج آرايي .
•صدا : انعكاس صوت .
•از او : از آن ، از ناي .
•تيره : سياه ، نابينا .
•مَسا : شام .
•ميان «روز و شب» و «صباح و مسا» آرايه طباق .
•انده بردن : غصّه خوردن .
•باييدن : لازم بودن . // روي : ظاهراً به معني چاره .
•روي از كه بايدم ؟ : به چه كسي روي آورم .
•تُند : تيز . // طور : كوه طور كه در شبه جزيرة سينا واقع است .
•برق : آذرخش ، صاعقه .
•دست موسي : از معجزات موسي (ع) .
•موسي عمران : (اضافة بنوّت) موسي بن عمران .
•به فعل و نور : از جهت كردار و درخشندگي . // جَيب هوا : (اضافة استعاري) ، گريبان هوا ، هوا. // ضيا : روشنايي ، نور .
•اشاره است به آية «وَ نَزَعَ يَدَهُ فَاذا هِيَ بَيْضَاءُ للناظرين» (شعرا 26/33) : دستش را بيرون آورد در نظر بينندگان سپيد مي‌نمو .
•اژدها (azi- dahaka) : جانوري افسانه‌يي به شكل سوسمار بزرگ داراي دو بال كه آتش از دهان آن مي‌جهد . // اژدهاي چرخ : (اضافة تشبيهي) يكي از صور فلكي نيمكرة شمالي است .
•صَلاح : نيكي و نيكوكاري . // عصا : منظور عصاي موسي است ، ميان دو اژدها جناس تكرار است .
•نيرنگ : (nirang) سحر .
•سِحْر : جادو كردن ، كنايه از شعر يا نثر عالي .
•خاطر : قريحه . // طبع : قريحة شعري .
•حصار : قلعة ناي ، زندان ناي . // حَصير : زيراندازي كه از ني يا برگ خرما بافند ، بوريا . // حَصا : سنگريزه. // در اين بيت ميان حصار و حصير جناس اشتقاق (اختلاف مصوّت بلند) و ميان حصار و حصا جناس مذيّل است .
•چرغ : پرنده‌يي شكاري . // حَذَرْ : پرهيز .
•غُراب : كلاغ .
•قَطا : مرغي است كه سنگخوار ناميده مي‌شود .
•اشاره به ضرب‌المثل عربي است : فَلانٌ اَحْذَرُ مِنْ غرابٍ وَاَهْدي مِنَ القطا : فلاني دورانديشتر از كلاغ و راهنماتر از قطاست . ميان «چرغ و چرخ» جناس مطرّف است ، در نام پرندگان هم آراية مراعات النّظير به كار رفته است .
•سودمند شكار : صفت و موصوف مقلوب ، شكار سودمند .
•چنگ : دست . // روزگار : (اضافة تشبيهي). // نيارستن : نتوانستن .
•سُمجْ : زندان زيرزميني . // اَكْمَهْ : نابيناي مادرزاد .
•چون پشت پارسا : كنايه از خميده ، گوژ . ميان «پشت و پشت» جناس خطّي است....
اهداف درس
- تشخيص موارد دستوري در اشعار
- معني كردن اشعار به زبان امروزي
قصيده 2: دوش در روي گنبدِ خَضرا...
....
اهداف درس
- تشخيص آرايه هاي به كار رفته در اشعار مسعود سعد .
تشخيص وزن اشعار .
- معني كردن اشعار به زبان فارسي امروزي .
- درك انديشه هاي مسعود سعد وانعكاس مسائلاجتماعي
وتاريخي در اشعار او .
.
.
.
قصيده 9: تخم گشت اي عجب مگر سخنم ...
تخم گشت اي عجب مگر سخنم كه پراكنده بر زمين فكنم ؟
او برويد همي و شاخ زند من از او دانه‌يي همي نچنم
از فناي سخن همي ترسم كه به غايت همي رسد سخنم
...
و توضیحات و تفاسیر و تجزیه تحلیل مربوط به 10 قصیده که نمونش به طور خلاصه در قصیده 1 آورده شده
