فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 16

چكيده

مقدمه: از جمله پديده هايي كه در بوجود آمدن بزه ديدگي(crime victim)مؤثر است اعتياد به مواد مخدر مي باشد و از آنجا كه پيشگيري مقدم بر درمان است طراحي دوره هاي آموزشي جهت پيشگيري اوليه مناسب است. هدف اين پژوهش تعيين تأثير آموزش مهارتهاي زندگي بر پيشگيري از اعتياد مي باشد.

روش ها: مطالعه حاضر نيمه تجربي بوده و نمونه هاي آن از بين جوانان و والدين شهر اصفهان به ترتيب به تعداد 20 و21 نفر انتخاب شده اند.

نمونه گـيري پس از اطلاع رسـاني بصورت تصادفـي ساده صورت گرفت. دوره آموزش مهارتهـاي زندگي با برنامـه ريزي مجزا براي جوانان و والدين در هشت جلسه در تابستان 1381 اجرا گرديد. اطلاعات مورد نياز قبل و بعد از آموزش توسط سه پرسشنـامه (آگاهي والدين و جوانان و احتمـال گرايش به اعتياد) جمع آوري گرديد و از طريق نرم افزار SPSS و آزمون آماري تي زوج مورد آناليز قرار گرفت.

نتايج: يافته هـا نشان داد ميانگين نمره پس آزمون در جوانان و والدين بالاتر از ميانگين نمره پيش آزمون بوده و تحليل داده ها بيانگر تفاوت معني دار بين نتايج دو آزمون در دو گروه جوانان و والدين بود. بدين ترتيب كه آموزش مهارتهاي زندگي بر آگاهي والدين و جوانان و احتمال گرايش جوانان به سوء مصرف مواد مخدر تأثير داشت.

بحث: برگزاري دوره هاي آموزشي مهارتهاي زندگي در افزايش آگاهي والدين و كاهش احتمال گرايش جوانان به سوء مصرف مواد مخـدر تأثير داشته و لذا بر نقش آموزگاران و اسـاتيد دانشگاه در زمينه مشاوره و آموزش پيشگـيري از اعتياد تأكيد مي شود.

واژه هاي كليدي: آموزش، مهارتهاي زندگي، اعتياد، پيشگيري.

مقدمه:

بزه ديدگان از جمله قربانيان بزهكاري محسوب شده كه با عنـاوين مختلفي در جامعه سختيهـا و مصائب بيشمـاري را متحمل مي شوند. از جمله گروه هايي كه بيش از پيش در معرض خطر آسيب ديدن و آسيب رساندن مـي باشند معتادان هستند كه آثار ويرانگر اعتياد را سالها به دوش مي كشند. اعتياد يك پديده چند بعدي، خطر آفرين و فعلي ناهنجار از نظر اجتماعـي است كه بيش از پيش سلامت فردي و اجتماعـي را مورد تهديد قـرار ميدهد (1). سوء مصرف مواد امروزه بين گروه هاي مختـلف افراد، بخصـوص جوانان شيـوع يافته و

همچنان كه سن ابتلاء پايين آمده است فراواني آن رو به تزايد مي باشد (2). طبق برآورد برنامه كنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد مصرف سالانه مواد مخدر در جهان به اندازه اي است كه مي تواند 3/3 الي1/4 درصد از جمعيت را گرفتار سازد (3). بر اين اساس اگر هر معتاد (با در نظر گرفتن500000 نفر معتاد در كشور) هر روز فقط 6000 ريال صرف مـصرف مواد مخـدر نمايد سـالانه هزينه بسيـار زيـادي صرف دود كردن و هدر دادن سرمايه هـا مـي شود(4).

٭ عضو هيأت علمي(مربي) گروه مامايي دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه ع.پ اصفهان

E-mail: M valiani@nm.mui.ac.ir

در ايران كه جوان گرايي چهره اي جديد از اين پديده مخرب را به نمايش گذاشته است و منشاء بسياري از جرايم (مثل قتل، تجاوز، دزدي و غيره) و حوادث نابهنجار اجتماعي گرديده است، انگيزه مبارزه و انتخاب برنامه هاي مناسب پيشگيري را در قالب يك ضرورت مطرح مي نمايد (5).

مهمترين شيوه هاي پيشگيري از اعتياد عبارتند از: آگاه نمودن جامعه از خطرات و مضرات مواد مخدر، افزايش مهارت هاي زندگي و مهارت حل مشكل، هدفمنـدي زندگي و شناخت ارزشهـاي فردي، اجتماعـي و مذهبـي، تقويت فعاليت هاي جايگزين براي افراد در معرض خطر و شناخت باورهاي غلط مربوط به مصرف مواد مخدر (1).

برنامه آموزش مهارتهاي زندگي از جنبه هاي مختـلف با ساير برنامه هـاي پيشگـيري تفـاوت عمده دارد: 1- بر پايه اصول علمي بنا شده است. 2- برنامه اي جامع است و به عواملي كه بيشترين اهـميت را در سوق دادن نوجوانان و جوانان به سوء مصرف مواد دارا مـي باشد مي پردازد. 3- از روشهـاي آموزشـي خاص با كارايـي ثابت شده بهره گيري مـي نمايد. 4- برنامه براي مدت بيش از 15سال هم در جهت عدم گرايش به اعتياد و هم كاسـتن از مـصرف سيـگار تأثير گـذار است (تأثيرگذاري دراز مدت و پايدار) و....

بنابراين با توجه به عوامل مؤثر در بروز اعتياد كه شامل عوامل فردي (ناراحتيهاي رواني، جسمي، احساس حقارت، اعتماد به نفس پايين، وضعيت بد اقتصادي و...)، عوامل خانوادگي (طلاق و دور بودن همسران از يكديگر و غيره)، عوامل محيطي (در دسترس بودن مواد، بيكاري و نداشتن برنامه اوقات فراغت و غيره)، عوامل اقتصادي (فقر مالي و نبودن رفاه و غيره) و عوامل فرهنگي آموزشي (سواد پايين، عدم آگاهي از مضرات مواد مخدر و غيره) مـي باشد، در نظر گرفتن برنامه آموزشي كه از ابعاد گوناگون به گروههـاي سني مختلف اطلاع رساني نموده و بطور همه جانبه پيشگيري از اعتياد و سوء مصرف مواد مخدر را موجب گردد ضروري و مفيد به نظر مي رسد (4).

در اين راستا محققان مختلفـي به ارائه برنامه هاي پيشگـيري جامع و متنوع پرداخته اند كه به طور مختصر به برخي نتايج آنها اشاره مـي گردد. بوتوين (Botuin) و همكاران طي مطالعـاتشان به اين نتيجه رسيدند كه آموزش مهارتهاي زندگي بر پيشگيري از اعتياد نقش مؤثر داشته است (6). همچنين وي در مطالعه اي ديگر مهارتهاي زندگي را به 239 دانش آموز مدارس حومه شهر نيويورك آموزش داده است و به اين نتيجه رسيده است كه گروه آزمـايش 79 درصد كـمتر از گروه شـاهد مـشروب مصرف نموده انـد (7). در همين زمينه ماريلـين (Marilyn) و بوتـوين در دو تحـقيق جداگانـه به اين نتيجـه رسيده انـد كـه آمـوزش مهارت هاي زندگي در پيشگيري از مصرف مواد مخدر نقش مؤثري داشته است (8 و9). تحقيقات چندين سـاله آنها نشـان داده است كه اين نـوع آموزشهـا اثر بخشي خود را در طول زمان حفظ نمـوده است. تحقيق ديگـري بيانگر تـأثير دوره آموزش بر مهارتهاي زندگي است (10). علاوه بر اين قـادري در تحقيق خود نشـان داده است كه دوره هاي آموزشي در كاهش گرايش به اعتياد و تغيير نگرش معتادان نقش مؤثري داشته است (11).

با توجه به گستردگي اين پديده و آثار زيان بار آن و با تأكيد بر اين نكته كه تا سال 1380، هشتاد درصـد هروئين