تحقیق درباره آسیب شناسی فرهنگی خانواده
تعداد صفحه: 27
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
آسیب شناسی اجتماعی
نهاد اجتماعی
خانواده
جهان معاصر
فن آوری مدرن و مبانی آن
- عقلانیت ابزاری
- مادی گرایی
آسیب‌های فرهنگی فن آوری مدرن در خانواده
- جای‌گزینی ارزش‌های دینی خانواده‌ها با فرهنگ و ارزش‌های غربی
- فردگرایی در خانواده
- ترویج مادی‌گرایی و کمرنگ شدن معنویت در خانواده
- مصرف‌گرایی افراطی در خانواده‌ها
- بحران هویت در خانواده
- پرشدن اوقات فراغت خانواده ها با سرگرمی های جدید
فن آوری مدرن، خانواده‌های امروزی را گرفتار نوعی کاستی و سردی در روابط و مناسبات
کرده است، که به مواردی از آنها اشاره می‌شود:
- ایجاد فاصله بین فرزندان و والدین و خودکفایی فرزندان در گذراندن اوقات
فراغت
- کمبود محبت در فرزندان و ارضا نشدن نیازهای عاطفی
- اختلال در مهارت‌های اجتماعی فرزندان و گوشه گیری آنها
- کاهش نوآوری و خلاقیت فرزندان
- نبود تمرکز در تربیت فرزندان
- کاهش کنترل و نظارت بر رفتارهای فرزندان
پیشنهادها
سخن پایانی
فهرست منابع
الف) کتاب
ب) مقاله
ج) پایگاه اینترنتی
چکیده
فن آوری رسانهای به عنوان یکی از پی‌آمدهای مدرنیسم، با حضور در خانواده‌ها کارکردهای خانواده را تغییر داده است. ارزشهایی چون مادی‌گرایی، مصرف‌گرایی و فردگرایی، خانواده را از کارکردهای اصلی خود دور کرده و موجب گسست پیوندهای اصیل خانوادگی شده است. در حال حاضر از به کارگیری فن آوری های مدرن تا حدود زیادی گریزی نیست و در کنار آسیب‌ها، مزایا و فوایدی زیادی نیز به همراه دارد. ازاین‌رو، شایسته است با فرهنگسازی و آگاهیبخشی به خانواده‌ها، ضمن بهرهگیری از آثار مثبت آن، تدابیری برای کاهش آسیب‌ها اندیشیده شود. در این میان، نقش رسانه‌ها با توجه به کارکردهای اطلاع‌رسانی و آموزشی آنها، دارای اهمیت است.
مقدمه
خانواده به عنوان بنیادی ترین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی و انسانی، در شکل گیری و تکمیل هویت افراد و جامعه نقش به سزایی دارد و در طول تاریخ، ارزش و جایگاه بالایی در تربیت و رشد افراد جامعه داشته است. امروزه فروپاشی مرزهای اطلاعاتی، شتاب تحولات و پیشرفت فن آوری، تأثیرات عمیق و شگرفی بر جنبه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تربیتی جوامع برجا گذاشته است. همگام با این تحولات، ارزش‌ها و کارکردهای خانواده نیز دچار دگرگونی هایی شده است. خانواده در گذشته مهم‌ترین و اصلی ترین نهاد تربیتی و هویت ساز بود؛ در حالی که اکنون با ورود فن آوری های رسانه ای، رقبایی پدید آمدهاند که کارکردهای سنتی خانواده را با چالش روبه رو ساخته اند.
فن آوری های رسانهای که زمینه جهانی شدن فرهنگ و ارزش‌های غربی را فراهم آورده، آثار مخربی داشتهاند، مانند: تهدید ارزش‌ها و فرهنگ ملی، رواج فردگرایی، تخریب روابط بین فردی و بین گروهی و سرانجام، تهدید خانواده. ازاین‌رو، برای رویارویی با این چالش‌ها باید ابتدا آسیب‌ها و معایب فن آوری مدرن را شناسایی و بررسی کنیم؛ سپس با آگاهیبخشی، فرهنگسازی و آموزش به خانواده‌ها، روش‌های استفاده از فن آوری مدرن را به فرزندان و والدین آموزش دهیم تا خانواده‌ها با آگاهی از قابلیت‌ها و توانایی‌های فرهنگ خود و آسیب‌های فرهنگی فن آوری مدرن، کمتر دچار آسیب شوند.
آسیب شناسی اجتماعی
مفهوم «آسیب شناسی» نخست در مباحث پزشکی، برای شناسایی امراض و بیماری های مربوط به اعضای بدن و بافت هایش و درمان آن امراض به کار می رفت و سپس توسط دورکیم در مباحث «جامعه شناسی انحرافات» به کار رفت. در فرهنگ جامعه شناسی چنین آمده است: «این مفهوم قرن نوزدهمی مبتنی است بر تشابهی که بین بیماری های عضوی یا مرض شناسی و انحرافات اجتماعی قایل بوده اند. در بحث اِ. دورکیم از جرایم و خودکشی، آسیب شناسی اجتماعی بیش از آنکه امری مربوط به انحرافات افراد تلقّی شود، بر اساس در نظر گرفتن فرق شرایط بهنجار و نابهنجار اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد. به علاوه، دورکیم مدعی است که این فرق دارای عینیت است، مبتنی بر داوری اخلاقی نیست و آسیب شناسی اجتماعی را می توان به طور علمی سنجید و مورد آزمایش قرار داد. متأسفانه کاربرد این مفهوم از طرف دورکیم، مبهم است. وی آسیب شناسی اجتماعی را صرفاً یکی از وجوه بهنجار بودن شرایط جامعه به حساب می آورد.»۲
نهاد اجتماعی
«نهاد اجتماعی» عبارت است از: شبکه روابط اجتماعی پایداری که برای برآورده شدن یک نیاز اساسی بشر شکل گرفته باشد.
آنتونی گیدنز در تعریف «نهاد اجتماعی» می گوید: «شیوه های اساسی فعالیت اجتماعی که اکثریت اعضای یک جامعه معیّن از آنها پی روی می کنند. نهادها شامل هنجارها و ارزش هایی هستند که بسیاری از مردم با آنها همنوایی می کنند. همه شیوه های رفتار نهادی شده به وسیله ضمانت های اجرایی نیرومند حمایت می شوند. نهادها اساس یک جامعه را تشکیل می دهند; زیرا شیوه های نسبتاً ثابت رفتار را، که در طول زمان پایدار می ماند، ارائه می کنند.»
خانواده
خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که هسته اولیه زندگی اجتماعی را تشکیل می دهد و از دیدگاه کارکردی، روابط خویشاوندی و خانوادگی ضرورت های اساسی مربوط به بقا را برآورده می کنند. این ضرورت ها عبارتند از:
- تنظیم روابط جنسی و مقاربتی;
- فراهم ساختن حمایت زیستی از هر یک از اعضای جامعه، به ویژه نوزادان و کودکان که آینده سازان جامعه اند.
- ایجاد واحد باثباتی از جامعه پذیری، به نحوی که کودکان بتوانند فرهنگ و مهارت های بازی نقش را، که برای زندگی بزرگ سالی اساسی است، کسب کنند.
- تأمین فضایی از حمایت اجتماعی مساوی برای کودکان و بزرگ سالان;
- تنظیم و روشمند ساختن جان گیری بزرگ سالان جوان در موقعیت های حیاتی تولیدی (اقتصادی) و بازآوری زایمان و تربیت بچه در جامعه.
خانواده به دو نوع «هسته ای» و «گسترده» تقسیم می شود. مقصود از خانواده «هسته ای» خانواده ای است که از پدر و مادر و فرزندان تشکیل شده است. ولی خانواده «گسترده» خانواده ای است که در آن، علاوه بر پدر و مادر و فرزندان، پدر بزرگ، مادربزرگ، عمّه، خاله، دایی و عمو و فرزندان آنها حضور دارند.
در جوامع سنّتی، الگوی خانواده «گسترده» غلبه دارد; زیرا همبستگی طایفه ای و قبیله ای بسیار مستحکم است و تجمّع افراد خانواده علاوه بر مشارکت در امر تولید و کشاورزی، ساز و کاری برای دفاع اجتماعی از خطرات طبیعت و جنگ و تهدیدها به شمار می رود.
ولی در جوامع معاصر و صنعتی، بیشتر الگوی خانواده «هسته ای» و با جمعیت کم شیوع دارد و ارتباط و روابط خانوادگی در این نوع خانواده بسیار رنگ باخته و آنها از حمایت گسترده فامیل و طایفه کمتر برخوردارند. (در این مقاله، عمدتاً خانواده «هسته ای» مدّنظر است.
جهان معاصر
شناخت ویژگی های جهان معاصر ما را با واقعیات زندگی اجتماعی ـ که گیدنز از آن به «جهانی شدن زندگی اجتماعی» یاد می کند ـ و تأثیرات آن بر خانواده و آسیب های آن بیشتر آشنا می سازد. به طور فشرده، می توان به چند ویژگی شاخص جهان معاصر اشاره کرد:
- ناهمگرایی میان کشورهای غنی و فقیر;
- جهانی شدن رسانه های جمعی;
- تحوّلات سریع و شتابان;
- جهانی شدن اقتصاد و تجارت جهانی;
- عصر سلطه و استعمار;
- تورّم گسترده و بحرانزا;
- مسابقه تسلیحاتی;
- بحران انرژی و مواد اولیه;
- رشد دین گرایی;
- هسته ای شدن خانواده;
- نهضت دفاع از حقوق زنان;
- مرحله گذار از مدرنیسم به پست مدرنیسم.
