بازار به مجموعه‌ای از خریداران بالقوه و بالفعل یک کالا یا خدمت اطلاق می‌شود. از نظر تاریخی، بازار به محلی اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات به آن مراجعه می‌کنند. اما اقتصاددانان به مجموعه خریداران و فروشندگانی که به خرید و فروش کالا یا خدمات خاصی مبادرت می‌کنند، بازار می‌گویند. از دیدگاه بازاریابی، مجموعه خریداران، بازار را تشکیل می‌دهند.

نظریه‌های گوناگون شکست بازار، از جمله پیروان کینز معتقدند بازار به تنهایی قادر به ایجاد تعادل‌های بهینه نیست و شکست بازار را باید با نظارت‌ها و دخالت‌های دولت جبران کرد.

با این حال پیروان مکتب اتریش همچون هایک معتقدند بازار یک نظم خودجوش و قاعده-محور همانند زبان است که حیثیت وجودی مستقل از آن خود ندارد و به اعتبار رعایت برخی قواعد کلی شکل گرفته و منشا اثر در روابط میان انسان‌ها می‌شود. همان‌طور که هیچ زبانی را به هیچ اتهامی در هیچ دادگاهی نمی‌توان محکوم کرد، سخن گفتن از تقصیر نظم بازار نیز بی‌معنی است. البته منظور این نیست که اینگونه نظم‌ها کامل و بی‌عیبند بلکه مقصود روشن کردن جایگاه معرفت شناختی آن‌ها است. هیچ نظمی در عالم انسانی بی‌عیب و نقص نیست، نظم بازار را نیز نمی‌توان از این قاعده مستثنا دانست.

از مدافعان نظام بازار آزاد در ایران نیز می‌توان از دکتر موسی غنی‌نژاد نام برد که انتقادهای وارد شده بر نظام بازار را این گونه توضیح می‌دهد: «برخی اقتصاددانان بر این رای هستند که بازار آزاد (لسه فر) در همه شرایط به نحو مطلوب عمل نمی‌کند و برای رفع این عیب تصمیمات اداری- دولتی خارج از نظام بازار ضرورت دارد. مصداق‌هایی که در این خصوص ذکر می‌شود ازقبیل نابرابری در توزیع درآمد و ثروت یا آثار خارجی منفی ناشی از آلوده کردن محیط زیست و غیره، مباحث زیادی را در محافل آکادمیک دامن زده است. بدون وارد شدن در جزئیات این مباحث پیچیده فقط اشاره می‌کنیم که شکست بازار الزاماً و همیشه به این معنی نیست که راه‌حل جایگزین بهتر است. تجربه دولتی‌سازی دهه‌های پس از جنگ دوم جهانی نشان داد که شکست دولت در بسیاری از موارد بدتر از شکست بازار بوده است. درباره بحران مالی اخیر نیز می‌توان گفت که مسئله اساساً ریشه در دولت و تصمیمات سیاسی دارد.»

به گفته او القای شبهات و ترویج مغالطه‌های مفهومی منحصر به چپ‌ها نیست. اقتصاددانان حرفه‌ای و متعلق به جریانات مسلط آکادمیک، به ویژه آن‌ها که برای دولت‌ها یا نهادهای وابسته به دولت کار می‌کنند نیز از این آفت در امان نمانده‌اند. یکی از آموزه‌های اقتصاد خرد در توضیح ساختار بازار این است که در شرایط انحصار کامل که یک بنگاه کل تولید صنعت را در اختیار می‌گیرد بنگاه و صنعت یکی می‌شوند به طوریکه بازار در هیئت یک بنگاه (سازمان) ظاهر می‌گردد. از این بحث نظری اغلب این شبهه ایجاد می‌شود که بازار ممکن است در شرایطی تبدیل به بنگاه یا سازمان شود. این تصور خواه ناخواه یادآور تئوری سرمایه‌داری انحصاری مارکسیست‌ها است. واقعیت این است که نظم‌های حاکم بر بازار و بنگاه ماهیت‌های کاملاً متفاوت دارند. نظم بازار از نوع انتزاعی- اعتباری است حال آنکه بنگاه نظم انضمامی- سازمانی دارد. نظام تصمیم‌گیری در بازار دارای خصلت چند مرکزی و قاعده- محور است. در حالیکه تصمیم‌گیری در بنگاه به نحو تک مرکزی و هدف- محور صورت می‌گیرد. خلط مفهومی این دو نظم می‌تواند به نتایج نظری گمراه‌کننده‌ای منجر شود. به عنوان مثال در جریان بحران مالی اخیر، تصمیم‌گیری‌های نادرست برخی بنگاه‌ها به حساب نظام بازار گذاشته شد و در کیفر خواست علیه این نظام گویا دادستان از این نکته بسیار مهم و اساسی غفلت کرد که متهم یک موجود انتزاعی- اعتباری و لذا فاقد قدرت تصمیم‌گیری است!

فهرست مطالب:

تقاضا و عرضه

قانون تقاضا

عوامل تعيين کننده تقاضا

تغييرات در تقاضا

کشش تقاضا

انواع منحني هاي تقاضا بر اساس کشش قيمتي آنها

تقاضاي با کشش

تقاضای بی کشش

تقاضاي کاملا باکشش

تقاضاي کاملاٌ بي کشش

تقاضاي با کشش واحد

تغيير در درآمد در اثر افزايش قيمت

روابط ميان کشش تقاضا و مخارج کل (TE)

محاسبه جبري کشش

محاسبه کشش کماني

برآورد کشش نقطه اي

دامنه کشش تقاضا براي منحني تقاضاي خطي

رابطه

محاسبه کشش نقطه اي براي منحني تقاضاي غير خطي

کششهاي نسبي دو منحني تقاضاي متقاطع

کششهاي نسبي دو منحني تقاضاي غيرمتقاطع

عوامل موثر در کشش تقاضا

جداول (منحني هاي) عرضه

عوامل موثر در عرضه

تغييرات در عرضه

عرضه و کشش

کشش عرضه

محاسبه کشش عرضه

عوامل تعيين کننده کشش عرضه

اثر زمان تعديل در کشش عرضه

تعيين بازاري قيمت و مقدار

تعادل بازار

انتقالات در منحني هاي تقاضا و عرضه

تغييرات در قيمت تعادلي

تحليل عرضه و تقاضا

عرضه و تقاضا در بازارهاي واقعي

قيمت هاي کف و سقف

اثر قيمت سقف

اثر قيمت کف

ماليات بر فروش

اثر ماليات بر واحد

اثر قيمتي ماليات بر واحد

اثر قيمتي ماليات بر فروش

ماليات بر ارزش

اثر بازاري ماليات بر ارزش

تحليل هزينه – فايده

اضافه کل و مطالعات هزينه – فايده

اضافه رفاه مصرف کننده

اضافه رفاه مصرف کننده و سطح زير منحني تقاضا

اضافه رفاه توليد کننده

برآورد جدول تقاضا

روشهاي برآورد

نظريه رفتار بهينه سازي: تحليل ايستا و پويا

بهينه سازي غيرمقيد

و...